Takanot na Ma'asim Emmer Wheat

Takanot na Ma'asim

Otu n’ime nkuzi mbụ m nụrụ Nehemia Gordon na-enye bụ na Greek Jesus na Hibru Yehshua ụzọ laa azụ na oyi 2004/2005 na Lansing Michigan. O ji nghọta miri emi a chụpụ m.

Afọ ole na ole gara aga, anyị gara Izrel n’ebumnobi nke igosi mmadụ ole n’ime ndị na-achọ ọka bali, ndị ụfọdụ n’ime ha bụ ndị Karaịt, tinyere onwe ha Takanot na Ma’asim n’ịchọ ọka bali ka ha malite n’afọ. N'afọ a ọzọ, na ndị niile hullabaloo na ndị mmadụ na-akpọ m onye ụgha maka iji akaebe nke onwe ha na-egosi na ọka bali bụ n'ezie Aviv ma ọ bụ na ntị ndụ ndụ dị ka anyị kwuru, ọ bụ ọzọ oge ileba anya kpọmkwem ihe Takanot na Ma'asim. bụ na ma anyị atụkwasịwo na Torah ihe ma ọ bụ na anyị ekwesịghị ịgbakwunye.

M na-ekwu kpọmkwem maka takanot ndị a:

• Ị ga-enwerịrị owuwe ihe ubi nchara nchara obere ka ọ na-erule njedebe nke ọnwa nke iri na abụọ.
• Ị ga-enwe ubi juputara na aja aja, mfri eke, ọka bali edoziworo na njedebe nke ọnwa nke iri na abụọ.
• Ị ga-enwerịrị ubi riipe na-acha aja aja, ọka bali a kwadebere maka owuwe ihe ubi n'ime ngwụcha ọnwa nke iri na abụọ.
• Ị ga-enwerịrị ọka bali edoziri nchara nchara n'ụbọchị nke iri nke ọnwa mbụ.
• Ị ga-enwerịrị nti ọka bali na-acha ndụ ndụ n'ime ụbọchị nke iri nke ọnwa mbụ.
• Ị ga-amụrịrị nwa atụrụ.
• Ị ga-enwe mkpụrụ vaịn na-eto eto.
• Ị ga-enwerịrị Storks na-akwaga n'elu.
• Ị ga-enwerịrị….mepụta takanot nke gị.

Dịka anyị na-abịaru nso mmemme Shavuot nke izu ụka a, anyị ga-ekwukwa okwu ugbu a ụyọkọ takanot ọzọ, ụfọdụ n'ime ha bụbu akụkụ nke ya. Nke mbụ, ọ dịghị onye n’ime ndị Karaịt na-achọ ọka wit iji sochie akụkọ ọka bali ha. Nke a bụ ụfọdụ takanot nke agbakwunyere na mkpụrụ mbụ nke ọka wit:

• Ị ga-eji naanị Black Emmer Wheat n'ihi na ọ bụ nke a na-eji n'ụlọ nsọ.
• Ị nweghị ike iji ọka wit GMO na-akụ taa.

Ọ bụ ezie na a chọtara ọka wheat Emmer n'ime pyramid ndị ahụ yana ụdị ndị ọzọ, ọ bụ mmụba nke okwukwe ikwu na nke a bụ nanị ọka wit a na-eji n'ụlọ nsọ. Taa, a na-ahụ ọka wit emmer na gburugburu Galili na mpaghara Golan nke dị n'elu elu.

Ọ dịghị ọka wit GMO ka a na-akụ n'ahịa n'ụwa, ewezuga Argentina. Ikwu na ọka wit niile bụ GMO na agaghị eji ya ma e wezụga ụdị Black Emmer abụghị eziokwu.

Ọka wit gbanwere mkpụrụ ndụ ihe nketa is ọka wit kemgbe ahụ mkpụrụ ndụ ihe nketa site kpọmkwem aghụghọ nke ya genome eji usoro ihe omumu. N'ihe dị ka afọ 2020, ọ dịghị ọka wit GM ka a na-akụ n'ahịa, ọ bụ ezie na emeela ọtụtụ ule ubi, nwere otu ụdị ọka wit, Bioceres. HB4 ọka wheat, nweta nkwado iwu n'aka gọọmentị Argentine.^[1]

https://en.wikipedia.org/wiki/Genetically_modified_wheat

Taa na 2024, mkpụrụ ndụ ihe nketa nke ọka wit anyị niile sitere na ụdị ọka wit Emmer dị iche iche. Durum ọka wit bụ mkpụrụ nke ụdị Emmer.

N'oge opupu ihe ubi ọ bụla n'ogige Akwụkwọ Nsọ, ụmụ akwụkwọ okpukpe na-agha ụdị ọka wit abụọ oge ochie, ọka einkorn, nne nna ochie nke ọka wit niile, na emmer ọka wit, mkpụrụ ndụ ihe nketa nke ụdị ọka wit nke oge a. Einkorn ọhịa na-adị ndụ na-adịkarị ndụ n'ájá ma ọ bụ ala okwute ebe ụdị ọka wit ndị ọzọ na-ada. Ọka wit Emmer nwere mkpụrụ dị elu nke nwere mkpụrụ bara ụba na nri karịa einkorn. Ọ bara ụba na gluten, ọ bụ ụdị dị iche iche a na-akụkarị maka ime achịcha n'akụkụ ebe ọwụwa anyanwụ Mediterenian na n'Ijipt n'oge ndị Izrel na-ebi n'ebe ahụ. “Achịcha nke mkpagbu,” ntụ ọka ntụ ọka na-ekoghị eko nke ụmụ Izrel, n’ime ngwa ngwa, mere njem ha site n’ịbụ ohu gaa n’ohu, bụ ema ọka wit. Ọka wit ọhịa na-eto taa n'ala okwute nke Galili na Ugwu Golan. Ebe mkpụrụ ndụ ihe nketa sitere n'ọka wit nke oge a sitere na ọka oge ochie ndị a.

N'oge anyị, ọka wit na-enye 20% nke calorie na protein ndị a na-eri gburugburu ụwa. Mmetụta nke mmụba ọnụ ọgụgụ mmadụ, enweghị ntụkwasị obi ndọrọ ndọrọ ọchịchị, na mgbanwe ihu igwe bụ ihe gbasara ọdịmma mmadụ ngwa ngwa. Ndị ọkà mmụta sayensị na-enyocha ụzọ isi melite ike, uru nri na mkpụrụ ọka wit nke oge a dị ka otu ụzọ isi gboo agụụ nke na-egbochi ndụ ọtụtụ nde ụmụaka na ndị okenye. A na-arụ ọtụtụ ọrụ a n'Izrel. The Wild Cereal Gene Bank na Mahadum Haifa's Institute of Evolution na-enye ọdọ mmiri mkpụrụ ndụ ihe nketa karịrị puku ihe atụ ọka wit ọhịa 3,000, nke sitere na Israel ka ukwuu. Ndị ọkà mmụta sayensị na-eji ihe a na-achọ mkpụrụ ndụ ihe nketa bara uru bụ́ ndị a pụrụ ịgbanye n’ime ọka wit nke ụlọ iji meziwanye ụkọ mmiri ozuzo na nguzogide ọrịa, ọdịnaya protein, na ime mgbanwe na ala dị iche iche na ọkwa mmiri ozuzo.

https://www.templesinairi.org/biblical-garden-blog/ancient-wheat-in-todays-world

Ofefe pollination karịrị puku afọ anaghị eme ka ọka wit niile ghara iru eru. Nke ahụ bụ ihe nzuzu na a na-agbakwunye takanot ọzọ na Torah.

Jekọb kpụrụ atụrụ. Nke a ọ̀ pụtara na a na-ahapụ naanị anyị ka anyị rie ụdị atụrụ nke dịrị ndụ tupu Jekọb emee Ememme Ngabiga? Ihe na-esote ga-abụ mkpụrụ vaịn. A na-agbagharị ụdị mkpụrụ vaịn niile iji nweta ụdị kachasị mma maka ihe onye ọrụ ugbo ma ọ bụ onye na-ese mmanya na-achọ. Anyị nwere ike ịmepụta takanot ọhụrụ na ọ bụ naanị mkpụrụ vaịn ndụ ndụ ka enwere ike iji n'ihi na mkpụrụ vaịn na-acha uhie uhie ma ọ bụ na-acha odo odo anaghị agụta n'ihi ihe ụfọdụ asinine ka emebebeghị.

Takanot

Akọwara m enyi m bụ́ Onye Kraịst na-edebe Tora na aha ochie bụ ndị Farisii. N'ezie, ndị Farisii sitere n'okwu Hibru Perushim, nke pụtara “ndị e kewapụrụ ekewa”, ma n’oge nke Ụlọ Nsọ nke Abụọ e kewapụrụ ha na nnukwu mba ahụ. Mgbe e mesịrị, mgbe e bibisịrị Ụlọ Nsọ ahụ, ha malitere iweghara ọtụtụ ụlọ ọrụ ndị Juu, ma taa aha ha n'oge a bụ Rabaị Orthodox ma ọ bụ ndị Juu Ọtọdọks.126 https://www.nehemiaswall.com/hebrew-Yeshua-vs-Grik-jesus-2 

Ugbu a, nke a bụ ihe ndị Rabbi Ọtọdọks na-akpọsa n'ezie nke ukwuu, na ha bụ ihe na-aga n'ihu nke ndị Farisii nke oge Ụlọ Nsọ nke Abụọ. Na n'ezie, ka a na-akpọ onye "Rabi nke Ọtọdọks," onye ahụ aghaghị inwe nchichi nke ndị rabaị site n'aka onye rabaị gara aga, na onye rabaị ahụ site n'aka onye rabaị gara aga, na-alaghachi azụ na agbụ na-adịghị agbaji ruo n'azụ ndị Farisii nke 1st. narị afọ. Yabụ, ndị rabaị nke taa bụ n'ụzọ nkịtị na-aga n'ihu, otu rabaị gaa na nke ọzọ, site na ndị Farisii nke narị afọ nke mbụ.

Na okpukpe ndị Farisii, okpukpe ndị Farisii oge ochie na okpukpe ndị Juu nke Ọtọdọks ọgbara ọhụrụ dabeere n’ụkpụrụ ise bụ́ isi, ụkpụrụ ise bụ́ isi nke okpukpe ndị Farisii, bụ́ ndị m ji ịhụnanya kpọọ, “ajọ omume ise nke ndị Farisii.” Ma tupu anyị abanye n'ụkpụrụ mbụ nke ndị Farisii, na nke bụ n'ezie ụkpụrụ ntọala, achọrọ m ịtụpụrụ gị ajụjụ: ole Torah dị? ole Torah? Ajụjụ dị mfe; ọ bụghị ajụjụ aghụghọ. ole Torah dị?

-ege ntị: Otu!

Nehemia: Otu Torah. Ma ọ bụrụ na ị bụ onye Farisii, e nwere abụọ Torah. Ma nke ahụ bụ ozizi na nkwenye gị kachasị mkpa - na mgbe Mosis rigoro n'Ugwu Saịnaị ụbọchị iri anọ na abalị, Onye Okike kpugheere ya mkpughe abụọ dị iche iche dị iche iche: Torah nke edere na Oral Torah. Torah e dere ede bụ ihe ị na-ekwu maka ya, Akwụkwọ ise nke Moses. Nke ahụ bụ mkpughe ahụ e dere ede. Otú ọ dị, Torah nke abụọ dị ka ndị Farisii si kwuo, nke bụ Torah Oral, nke a makwaara na Bekee dị ka Iwu Ọnụ, na ha kwenyere na Chineke kpugheere Mozis nkpughe ọnụ nke a sitere n'aka Mozis nye Jọshụa na ihe ndị ọzọ. na, gbadata ruo ndị Farisii nke narị afọ nke mbụ, na ọbụna ruo ndị rabaị nke taa.

Ozizi nke Oral Torah

Ugbu a, ihe niile anyị ga-amụta taa gbasara okpukpe ndị Farisii na-adabere n'echiche nke a nke Iwu Ọnụ, Oral Torah. Ọ bụrụ na anyị aghọtaghị Torah Oral, anyị agaghị aghọta ihe ọ bụla ọzọ gbasara okpukpe ndị Farisii. Ihe ọ bụla ọzọ na-esite na echiche ahụ.

Ugbu a, echiche nke Iwu Ọnụ bụ n'ezie echiche oge ochie. Ntụtụ aka mbụ banyere ya, ntụaka akụkọ ihe mere eme nke mbụ, bụ ihe mere n’oge Shammai. Shammai… o nwere ike ịbụ na ọtụtụ n'ime unu anụla maka Hillel. Hillel bụ onye odee nke Iwu asaa nke Hillel. N'akụkụ ya bụ Shammai. Otu akwụkwọ ochie na-agwakwa anyị, sị: “Ihe mere otu onye mba ọzọ nke bịara n’ihu Shamai.” Onye mba ọzọ ahu we si Shamai, ole Torah ka unu nwere, bú ndi-Farisi? Shamai zara, si, Ayi onwe-ayi ndi-Farisi nwere abua! Torah abụọ, Torah e dere ede na Torah ọnụ.”

Yabụ, nke a bụ echiche oge ochie nke na-alaghachi na mkpokọta na dịkarịa ala 20 Tupu Oge Ochie, ihe dị ka afọ iri ise tupu ozi Jizọs. Ma n'ezie, ọ ga-abụ na ọ laghachiri ọbụna narị afọ ole na ole tupu nke ahụ. Ya mere, nke a bụ ozizi oge ochie, na n'ezie, ụkpụrụ kachasị mkpa nke ndị Farisii bụ nkà mmụta okpukpe ma ọ bụ ozizi nke Torah abụọ, Torah nke edere na Oral Torah.

Ugbu a, ndị Farisii na-akọwa na Torah e dere ede bụ ụdị ihe ndepụta; ha na-enyekarị ihe atụ nke nkuzi. Ihe ndetu nke ị na-ede ugbu a, ndetu ndị ahụ, nke ahụ bụ Torah edere. Na nkọwapụta n'ezie, ihe niile m na-ekwu, nke ahụ bụ Torah Oral. N’ihi nke a, ndị Farisii na-akọwa na Torah e dere ede bụ ihe a na-apụghị ịghọtacha nke ọma ma e wezụga Torah Oral. Torah Oral na-emecha Torah edere wee mejupụta nkọwa niile. Ị gaghị aghọta Torah e dere ede na-enweghị Torah Oral dịka ndị Farisii siri kwuo.

Ugbu a, otu n’ime mgbanwe ndị bụ́ isi e nwere n’okpukpe ndị Farisii n’ime afọ 2,000 gara aga bụ na e dewo Torah Oral n’ezie, taa, e dekwara ya ma tinye ya n’akwụkwọ anọ.

Nke mbụ n’ime ihe ndị a e dere bụ Mishnah, bụ́ nke e dere n’ihe dị ka afọ 200 nke Oge Anyị. O nwekwara nchịkọta omenala na nkuzi na omume na omenala na iwu ndị Farisii, nke ahụ bụkwa n'ezie ọkpụkpụ azụ nke Iwu Ọnụ.

Ihe ọzọ a ga-ede ede bụ Talmud nke Jerusalem, bụ́ nke e dere n’ihe dị ka afọ 350 nke Oge Anyị. I nwere ike iche na e dere ya na Jeruselem, ma n’eziokwu, e dere ya na Taịbirias. Ẹkekot enye Jerusalem man ẹkpono enye. Edere nke ahụ n'ihe dị ka afọ 350 nke Oge Ochie. Na Talmud Jerusalem, o nwere ntụle nke, “Mgbe onye rabaị kwuru X,Y,Z na Mishnah, gịnị ka ha na-ekwu?” Ọ na-akọwapụta ma na-atụle ma na-enyocha Mishnah.

Ihe ọzọ a ga-edetu bụ Talmud nke Babilọn, nke n’ezie bụ e dere na Babilọn dị ka aha ahụ pụtara, n’ihe dị ka n’afọ 500 nke Oge Anyị. N'ikpeazụ, ihe ikpeazụ a ga-ede ede bụ Midrash, nke e dere ihe karịrị ọtụtụ narị afọ, site na gburugburu 200 ruo n'afọ 900 nke Oge Oge.

Akụkụ akwụkwọ anọ ndị a, mkpokọta anọ a, ọnụ bụ nke a na-akpọ taa Iwu Oral. Ọ bụ ezie na ọ bụ n'ọnụ na mbụ - n'oge Jizọs, ọ ka bụ ọnụ - taa, e dewo Iwu Oral. Ma nke a bụ n'ezie ụkpụrụ kachasị mkpa nke ndị Farisii, nkuzi nke Torah Oral. Ihe ọ bụla ọzọ anyị ga-anụ taa gbasara okpukpe ndị Farisii bụ nke a kara aka.

Ikike zuru oke nke ndị Rabbis

Ụkpụrụ nke abụọ nke ndị Farisii bụ ikike zuru oke nke ndị rabaị; ndị rabaị nwere ikike zuru oke n'ụwa ịkọwa Akwụkwọ Nsọ. Nke a na-egosipụtakwa site n'okwu dị na Midrash, nke anyị maara ugbu a dịka akụkụ nke Torah Oral. Na Midrash ọ na-ekwu, "Ọ bụrụgodị na ndị Farisii agwa gị na aka nri aka ekpe, ma ọ bụ aka ekpe bụ aka nri, ị ga-erubere ha isi."

Ọfọn, gịnị ka nke ahụ pụtara? Ihe nke ahụ pụtara bụ na ọ bụrụ na ndị rabaị m agwa m na nke a bụ aka nri m, aghaghị m irubere ha isi. Site n'ụzọ, ọ dịghị ekwu na m ga-ekwere ha. Enyere m ohere ọbụna ikwu ma mara na ndị rabaị bụ eziokwu, mana a ga m erubere isi n'ikike ha n'ihi na ha nwere ikike zuru oke ịkọwa Akwụkwọ Nsọ.

Na n'ezie, mgbe m na-etolite, a gwara m na ọ bụrụ na rabaị ahụ ezighị ezi, mmehie dị n'isi ya. Ma gị onwe gị, dịka onye kwere ekwe, enweghị ike ibute ụzọ n'ịjụ ikike nke rabaị. Ọ bụrụ na rabaị gị agwa gị nke a, ị ga-anabatarịrị ya ma soro ya.

Ọfọn, n’ezie enwere m nsogbu na nke a mgbe m na-etolite ma malite ịmụ Torah, m wee malite ịmụ Talmud, Iwu Ọnụ, ma enwere m ike ịhụ na Torah na nke a bụ okwu Chineke doro anya. Na Torah anyị na-agụ, "Jehova wee gwa Mozis okwu, sị." Anyị gakwuuru ndị amụma, anyị agụọ, sị, “Otú a ka Jehova kwuru.” O doro anya na okwu Chineke. Ma anyị rutere Talmud, ma anyị gụrụ, "Rabbi Meir kwuru nke a, mana Rabbi Akiva ekwetaghị ma kwuo nke ahụ." M wee lere nke a anya wee gakwuru ndị rabaị m, m wee sị, “Lee, otu bụ okwu Chineke, nke ọzọ bụ okwu nke mmadụ. Ọ̀ bughi okwu Chineke ka ayi nānara n'elu okwu madu, karisia ebe ha nēkwekọghi n'etiti onwe-ha? Ma rabaị m sịrị, “Ee e, ọ bụghị! Ọ bụ ezie na e kwuru ihe ndị a dị ka okwu rabaị a ma ọ bụ rabaị ahụ, e kpugheere Mozis ihe ndị dị n’okwu ha n’ezie n’Ugwu Saịnaị.”

Ma ekwetaghị m, m wee lọghachi, m wee sị: “Lee, otú ndị rabaị si akọwa Akwụkwọ Nsọ na Iwu Ọnụ, otú ha si akọwa ihe ndị ahụ. dere Akwụkwọ Nsọ adabaghị n'ihe ọ na-ekwu n'Akwụkwọ Nsọ. Enwere m ike ịgụ ihe, apụrụ m ịhụ na ọ bụghị ihe ọ na-ekwu.” M'we si ha, Ọ̀ bughi iwu a ka ayi gāju, we nara ihe edeworo n'akwukwọ nsọ? Ma rabaị m wee sị m, “Ee e, ọ bụghị. I kwesịghị ikwu ụdị ihe ahụ. Nke ahụ bụ ihe ndị Karaịt kwuru!”

M wee sị, "Ònye?" M wee nyochaa ma chọpụta n'akụkọ ihe mere eme na ọ dị mgbe niile na ndị Juu kwere naanị n'Akwụkwọ Nsọ, na-akpọkwa ha ndị Karaịt. Kara bụ okwu Hibru oge ochie maka Akwụkwọ Nsọ; Kara-ite bụ onye na-eso Agba Ochie ma ọ bụ Akwụkwọ Nsọ Hibru, anyị ga-ekwu maka nke ahụ ntakịrị ntakịrị ma emechaa.

Iwu Oral a na-esiri m ike, ma enweghị m ike ịnakwere ya. Otu ụbọchị, otu n’ime ndị rabaị m nọdụrụ ala wee sị, “O zuworo ịjụ ikike nke ndị rabaị Nehemia. Ị ga nara ikike ha.” Ma ọ malitere ịkọrọ m otu akụkọ ama ama nke ukwuu, akụkọ Rabbi Eliezer, nke bụ akụkọ ntọala na nkà mmụta okpukpe ndị rabaị.

Ma akụkọ banyere Rabbi Elịiza, a kọrọ ya na Talmud nke Babilọn, ọ na-agakwa otu a: Rabbi Elịiza bụ onye kasị ukwuu n’ime ndị amamihe nke oge ya. Ọ bụ n'ezie onye nkuzi nke Rabbi Akiva, onye nwere ike ịbụ otu n'ime ndị rabaị a ma ama nke dịworo ndụ, yabụ ị nwere ike iche n'echiche oke Rabbi Eliezer. Otu ụbọchị, Rabbi Eliezer nọ na ụlọ akwụkwọ ndị Rabbinical, ya na ndị rabaị ndị ọzọ niile na-arụrịta ụka na nkeji ole na ole nke Iwu Rabbi gbasara ma ụdị oven ọ dị ọcha ma ọ bụ na-adịghị ọcha. Ma Rabbi Eliezer na-ekwu, “ oven ahụ na-adị ọcha”, ndị rabaị ndị ọzọ niile na-ekwu, “ọ bụ ihe na-adịghị ọcha”, na Rabbi Elịiza na-agbalị ime ka ndị rabaị ndị ọzọ kweta na o ziri ezi. Ọ bụ otu na ọ na-emegide ìgwè ndị rabaị ndị ọzọ a.

Talmud ahụ na-akọwakwa na n’ụbọchị ahụ, Rabaị Eliezer wepụtara arụmụka nile n’ụwa ma ọ pụghị ime ka ndị rabaị ndị ọzọ kweta na o ziri ezi. O weputara arụmụka sitere n'Akwụkwọ Nsọ na arụmụka ezi uche dị na ya, ọ pụghịkwa ime ka ha kweta na ya bụ eziokwu. Ọ maghị ihe ọ ga-eme, obi na-ajọ ya njọ, n’ikpeazụkwa, ọ sịrị, “Amaara m ihe m ga-eme ka ha kweta, m ga-akpọku ọrụ ebube.” Rabaị Eliezer wee tie mkpu, sị: “Ọ bụrụ na m ziri ezi, ka osisi gosi ya!” Ma n'otu oge ahụ, ha nụrụ ka a na-akpụ osisi, ndị rabaị niile wee gbapụ n'èzí, ha hụrụ otu ubi mkpụrụ osisi ka a na-adọkasị na mgbọrọgwụ ma na-efego n'ikuku. Ha we le nke a anya, si, Ihe a bu ihe-ebube di ebube. Rabbi Eliezer akpọọwo ọrụ ebube iji gosi na o ziri ezi, ọrụ ebube ahụ emezuwokwa.” Ma ha lere anya n’ọrụ ebube a, ha chigharịkwuuru Rabaị Elịiza, wee sị: “Ndo, Rabbi Elịiza, anyị adịghị anụ osisi.” Oh, nwa nwoke! Gịnị ka ọ ga-eme? “Ị naghị anụ osisi? M ka wetara ọrụ ebube!”

Ya mere, ọ na-ekwu, "Ọ dị mma, ikekwe anyị aghọtachaghị ibe anyị ebe a," o wee sị, "ka anyị nwaa nke a ọzọ. Aga m akpọku ọrụ ebube nke abụọ. Ọ bụrụ na m ziri ezi, ka osimiri gosi ya!” Na mgbe ahụ, ha nụrụ ka mmiri na-agba. Ọ bụ nnukwu osimiri dị ukwuu, ha wee gbapụ n’èzí, ha wee hụ oké osimiri a malitere ịsọghachi azụ, ha lere ya anya wee sị: “Nke a bụ ọrụ ebube! Akpọkuola ọrụ ebube nke abụọ ugbu a nke Rabaị Elieza wetara iji gosi na o ziri ezi. Ọ masịrị anyị nke ukwuu.” Ha chigharịkwuuru Rabaị Elịiza, wee sị, “Ewe m, Rabbi Elịiza, anyị adịghị ege osimiri.” O wetara ọrụ ebube abụọ ma ha anaghị anụ ihe ọ na-ekwu. O wetawo arụmụka sitere n'Akwụkwọ Nsọ na arụmụka ezi uche dị na ya na ọrụ ebube abụọ, ma ha egeghị ya ntị.

Ya mere, n'ikpeazụ n'ime obi nkoropụ, ọ na-eti mkpu wee sị, "Ọ bụrụ na m ziri ezi, ka mgbidi ụlọ akwụkwọ ahụ gosi ya!" Ma n'oge ahụ, ha nụrụ mgbidi ahụ malitere ịma jijiji na ịma jijiji. Talmud na-akọwakwa na mgbidi ahụ rutere n'akụkụ ogo 45, na-adaba. N'ezie, ọ bụrụ na ha daa n'ụzọ zuru ezu, akụkọ ahụ gaara agwụ ebe a! Ndị rabaị na-elekwa mgbidi ndị a anya wee chọpụta na ọ fọrọ nke nta ka ha gbuo ha site na mgbidi ndị a dara ada. Ma ha chigharịkwuuru Rabaị Elieza, ha wee sị: “Chee! Ọrụ ebube atọ! Ugbu a anyị bụ n'ezie masịrị ya. Nke a ike bụrụ ihe ndabara; Nke a doro anya bụ usoro ihe omume dị ebube.” Ha tụgharịrị gakwuru Rabbi Elịiza wee sị, “Ewela iwe Rabbi Elịiza, anyị anaghị anụ mgbidi.” Ọ maghị ihe ọ ga-eme. Ọrụ ebube atọ ma ha agaghị anabata echiche ya; ha agaghị anabata ihe àmà ndị a na-egosi na o ziri ezi.

N'ikpeazụ, n'ime obi nkoropụ ọ na-akpọ òkù wee sị, "Ọ bụrụ na m ziri ezi, ka eluigwe gosi ya!" Ma n'otu oge ahụ ha nụrụ mgbawa nke égbè eluigwe, na olu sochiri ya, "Gịnị mere i ji na-arụ ụka na Rabaị Elieza? N’ihe niile, Iwu ahụ kwadoro ya.” Ma n'ụzọ, nke ahụ bụ ndekọ n'ezie nke emere n'oge ahụ!

Ha anuwo olu a ka o nēsi n'elu-igwe kpọ òkù, si, Rabai Elaija, gini mere gi na Ya nēse okwu? Ha nụkwara ihe a masịrị ha nke ukwuu. Ha chigharịkwuuru Rabbi Elịiza, ma sị, “Ihe àmà Akwụkwọ Nsọ na ọrụ ebube atọ na Chineke si n’eluigwe kpọkuo anyị, na-agwa anyị na i mere ihe ziri ezi,” ha chigharịkwuuru ya ma sị, “O juru anyị anya nke ukwuu ma ọ dị nwute, anyị. egela ntị n’eluigwe.”

Na dị ka rabaị m na-agwa m akụkọ a, o meghere m Akwụkwọ Deuterọnọmi, Deuterọnọmi isi 30 amaokwu 12. Ma n'ebe ahụ ka ọ na-ekwu banyere Torah, na Torah adịghị n'eluigwe, "ọ bụghị n'eluigwe" . Ma ihe ndị a bụ okwu ndị rabaị gwara Rabbi Elịiza, ma kọwaara ya na Chineke enweghị ihe ọ ga-ekwu n’ịsụgharị Akwụkwọ Nsọ n’ihi na Torah adịghị n’eluigwe. Torah nọ n’ụwa ebe a, ndị rabaị bụkwa ndị nwere ikike naanị ịkọwa Akwụkwọ Nsọ. Chineke enweghị ihe ọ ga-ekwu na ya.

Rabi m chigharịkwuuru m ka ọ na-akọrọ m akụkọ a wee sị, “Ị̀ hụrụ Nehemia? Chineke Onwe ya enweghị ike ịjụ nkọwa nke ndị rabaị. Ya mere, ònye ka ị bụ nke ga-ajụ nkọwa ha? Ma ka m na-anụ ihe a, ọ tụrụ m n’anya. M ga-agwakwa gị, ruo ọtụtụ afọ m na-alụ ọgụ na Iwu Oral. O siiri m ezigbo ike, n’ihi na papa m bụ onye rabaị, ọtụtụ n’ime ndị nna nna m bụkwa ndị rabaị a ma ama. Nwoke ahụ a kpọkwasịrị m aha ya bụ Nehemia, bụ onye rabaị a ma ama na Chicago. Na m ịpụ n'Iwu Okwu ọnụ a, bụ́ ihe nketa nke ndị nna nna m, siri m ike nke ukwuu. Na ruo ọtụtụ afọ m na-adọga na nke a, enwere m obi abụọ, ma ejighị m n'aka. Ma mgbe m nụrụ akụkọ a, m gakwuuru onye rabaị m ma kelee ya, m wee sị, “Ugbu a amatala m na nke a abụghị nke Chineke.”

Ugbu a akụkọ n'ezie nwere n'ihu; ọ na-akawanye njọ. Talmud na-aga n'ihu… onye rabaị m agwaghị m akụkụ nke a, ma emesịa, agụpụtara m nke a kpọmkwem site na Talmud, ma ọ na-akọ maka otu, ka emechara, mgbe esemokwu dị n'etiti Rabbi Eliezer na ndị rabaị ndị ọzọ, otu n'ime ndị ndị rabaị aha ha bụ Rabbi Natan nọ na-awagharị n’ime ọhịa. Kedu onye ọ na-ezute n'ime ọhịa? Ọ zutere onye amụma, bụ́ Ịlaịja.

N’ezie, ndị rabaị kweere na ọ dịghị mgbe Ịlaịja nwụrụ. Ọ bụrụ na ị garala Seder Passover Passover, Otu n’ime ihe ndị ị ga-ahụ nke ọma, ha ga-akwụsị n’etiti ịkọ akụkọ banyere Ọpụpụ ahụ wee meghee ụzọ ka Ịlaịja bata.

Ọfọn, Rabbi Natan, dị ka Talmud si kwuo, zutere Ịlaịja n'ezie, na ọ sịrị ya, "Ịlaịja, mgbe anyị gwara Chineke na Torah adịghị n'eluigwe," na n'ụzọ, ọ bụrụ na ị na-ele anya n'akụkụ ebe ọ. na-ekwu, "ọ bụghị n'eluigwe" na ị na-agụ amaokwu abụọ na mbụ, ihe ọ na-ekwu n'ezie na gburugburu bụ, "Torah adịghị ike gị". Ọ na-ekwu n'ebe ahụ, "ịnweghị ihe ngọpụ ịghara idebe Torah. Ọ bụghị n'ofe oke osimiri ma ọ bụ n'eluigwe ka ị nwere ihe ngọpụ ịsị, 'Achọrọ m onye ga-agbago n'eluigwe ka o butere m ya'. Torah adịghị ike nke ukwuu. " Nke ahụ bụ ihe ọ n'ezie na-ekwu na Deuterọnọmi 30, mana ndị rabaị na-ewere naanị okwu ise ahụ na-enweghị ihe ọ bụla. Rabbi Natan wee jụọ Ịlaịja, “Gịnị bụ mmeghachi omume Chineke mgbe anyị sịrị, ‘Torah adịghị n’eluigwe’?” Ma Ịlaịja na-akọwa, dịka Talmud siri kwuo, na n'otu oge ahụ Chineke chịrị ọchị wee sị, “Ụmụ m ndị ikom emeriwo m! Ụmụ m ndị ikom emeriwo m!” Na nke a pụtara na Talmud nke Babilọn, Tractate of Baba Metsia, peeji nke 59b.

Isi ihe dị n’akụkọ ahụ bụ, ekwetaghị m na Chineke kwuru okwu ndị ahụ n’ezie dịka Talmud na-ekwu. Ma isi ihe dị n’akụkọ ahụ dị na Talmud, ma e kwuru okwu ndị ahụ ma-ọbụ ekwughị ya, bụ na ndị rabaị emeriwo Chineke; na ndị rabaị nwere ikike zuru oke n’ụwa ịkọwa Akwụkwọ Nsọ, na ndị rabaị emeriwo Chineke n’echiche a. O nweghị ihe ọ ga-ekwu n’otú Akwụkwọ Nsọ ga-esi sụgharịa ya n’ụwa. N'elu-igwe O nwere ike ikwu ihe ọ bụla Ọ chọrọ, mana n'ụwa ebe a, ndị rabaị nwere ikike zuru oke.

Na nke a bụ isi ụkpụrụ nke ndị Farisii - na ị gaghị aghọta n'ezie n'okpukpe ndị Farisii na-aghọtaghị echiche a.

Ntụgharị asụsụ Midrashic ma ọ bụ enweghị uche

Ọfọn, ụkpụrụ nke atọ nke ndị Farisii bụ ihe m na-akpọ Interpretation na-enweghị isi. Ndị rabaị anaghị akpọ ya, ha na-akpọ ya Interpretation Midrashic. A na-asụgharị nke a mgbe ụfọdụ n'asụsụ bekee dị ka nkọwa homiletical ma ọ bụ hermeneutical. Ma ihe ọ na-eme bụ na ọ na-eleghara asụsụ na gburugburu Akwụkwọ Nsọ anya n'usoro. Na ụkpụrụ dị n'azụ usoro nkọwa nke a, nke usoro a, bụ na Akwụkwọ Nsọ bụ koodu dị nsọ, na naanị ndị rabaị nwere ihe ọmụma na ikike na ngwa ọrụ iji chọpụta koodu nsọ ahụ. Anyị ahụwokwa ihe atụ banyere nke ahụ na okwu bụ́ “ọ bụghị n’eluigwe” sitere na Deuterọnọmi 30. Ndị rabaị wepụrụ nanị okwu ndị ahụ “ọ bụghị n’eluigwe” site n’ihe ndị gbara ya gburugburu, wepụsịa ha n’ihe ndị gbara ya gburugburu, ma tinye ha n’ime ya. ha nwere ihe a na-ebughị n'obi, na Chineke enweghị ikike n'ịkọwa Akwụkwọ Nsọ.

Ka anyị leba anya n’ihe atụ ọzọ, ihe atụ mara mma nke nkọwa Midrashic, ma ọ bụ nkọwa na-enweghị isi, Ọpụpụ 23 amaokwu 2. N’ebe ahụ ka anyị na-agụ na Torah, “Unu ejesola ọtụtụ mmadụ n’azụ ime ihe ọjọọ, agbakwala akaebe n’okwu nke iseokwu. , na-achụso ihe ka n’ọnụ ọgụgụ n’azụ imejọ ikpe ziri ezi.” Ihe nke a pụtara bụ na ị gaghị eme ihe ndị ka n'ọnụ ọgụgụ na-ekwu nanị n'ihi na ihe ka n'ọnụ ọgụgụ na-ekwu ya. Ị ghaghị ịgbaso eziokwu ahụ, ọ bụrụgodị na ọ bụ naanị gị na-eme otú ahụ. Ma ọ bụrụ na ị na-agba akaebe n'ụlọikpe, ị gaghị ekwu na otu onye ikpe mara naanị n'ihi na onye ọ bụla na-ekwu na ọ bụ onye ikpe mara. Ị ga-agba akaebe eziokwu, ọ bụrụgodị na ị bụ naanị olu nke uche, n'ihi na ime ihe ọzọ ga-abụ mmebi nke ikpe ziri ezi.

Ugbua, nke a bụ iwu dị oke mkpa na Torah, na anyị ga-agbaso eziokwu ma ọ bụghị ọtụtụ, ka anyị ghara ịbụ atụrụ, na-eso ìgwè ehi. Ma ndị rabaị na-ewere amaokwu a, na n'ezie, ha nwere ikike zuru oke n'ụwa ịkọwa Akwụkwọ Nsọ, na iji ikike a, Akwụkwọ Nsọ bụ ụkpụrụ dị nsọ, ha na-ewepụ okwu site na mmalite na okwu site na njedebe, na ihe ha. 'Nke fọdụrụ bụ ụkpụrụ, "chọrọ n'azụ ọtụtụ".

Ma n’ezie, nke a bụ ụkpụrụ dị oke mkpa n’okpukpe ndị Farisii, mgbe e nwere arụmụka a n’etiti Rabbi Elịiza na ndị rabaị. Gịnị mere o ji dị ezigbo mkpa ka Rabbi Elieza kweta ndị rabaị ndị ọzọ na o ziri ezi? Gịnị kpatara na ọ pụghị ịsị, “Abụ m nwoke maara ihe nke ukwuu, unu bụ ndị maara ihe nke ukwuu, ka anyị kwekọrịta na anyị ekwetaghị?” Gịnị mere o ji kpọkuo ọrụ ebube ma mee ka Chineke si n’eluigwe kpọọ òkù? Gịnị mere na ha enweghị ike ikweta na ha ekwetaghị? N'ihi na ndị rabaị gwara Rabbi Eliezer, "ị ga-echigharịkwuru ọtụtụ ndị". Ha we si ya, Ọpupu 23:2 , edewo ya ub͕u a ub͕u a, si, I gāb͕a n'azu ndi ka n'ọnu-ọgugu. Anyị bụ ọtụtụ. Ị ga-anabata echiche anyị. " Ọ bụ ya mere o ji dị ezigbo mkpa ka o mee ka ha kweta. Ọ bụrụ na ọ pụghị ime ka ha kweta, ọ ghaghị ịnakwere echiche a na ọ maara na ọ bụ eziokwu n'ezie.

Ugbu a, gịnị na-eme nke a? Onye ga-ekwu Akwụkwọ Nsọ ọ bụghị koodu Chineke? Nke ahụ bụ ihe ndị rabaị ga-aza. Ha ga-asị, “Ọ dị mma, anyị na-ewepụ okwu ndị a n'okirikiri, mana nke ahụ bụ ebumnobi mbụ Chineke nwere mgbe o nyere Torah. Ònye ga-asị na Akwụkwọ Nsọ abụghị ụkpụrụ Chineke?”

Ọ dị mma, amaara m na Akwụkwọ Nsọ abụghị koodu Chineke n'ihi na ọ na-agwa anyị na Deuterọnọmi kpọmkwem ka anyị ga-esi akọwa Akwụkwọ Nsọ. Deuterọnọmi isi 31 amaokwu 12 Ọ na-akọwa n'ebe ahụ iwu na a ga-agụpụta Torah n'olu dara ụda n'ọgụgụ ọha. +                kpọkọta kwa mba a n’ọnu-uzọ-ama-unu, na ndikom na ndinyom na umu-ntakiri, ka ha we nu, ka ha we muta, tu kwa egwu Jehova, bú Chineke-unu, were kwa uchu me ihe nile. okwu nke Torah a.” Ma nzube nke ịgụ ihe n’ihu ọha n’afọ nke asaa nke Tora dum, site na Jenesis ruo ọgwụgwụ nke Deuterọnọmi, bụ ka ụmụ Izrel wee nụ Tora. Site n’ịnụ Torah, ha ga-amụ Torah, sitekwa n’ịmụ Torah, ha ga-amata ime Torah.

Ọ na-aga n'ihu n'amaokwu 13 ma ọ na-akọwa, "Na nke ha ụmụ onye na-amaghị" Nwa nwoke ahụ dị afọ asaa nke na-anụbeghị Torah mbụ, ọ bụ nke mbụ ya, “ụmụ ha ndị na-amaghị, ha ga-anụ wee mụta ịtụ egwu Jehova bụ́ Chineke gị.” Ugbu a, nke a dị ezigbo mkpa, n’ihi na ihe nke a pụtara bụ na otú ndị Izrel oge ochie si mụta Tora bụ site n’ịnụ ya. Ma n’ezie, otu a ka Chineke zubere ka a ghọta Torah, site n’ịbịa n’afọ nke asaa ọ bụla wee nụ ya n’ọgụgụ ọha. Onye na-anụbeghị Torah mbụ, onye na-amaghị, ga-amụta ya site n'ịnụ ya.

Ugbu a, ozugbo anyị ghọtara nke ahụ, anyị ghọtara na ị pụghị iwepụta mkpụrụ okwu ise site n'okwu ahụ, "ọ bụghị n'eluigwe", n'ihi na mgbe m na-anụ ya, ana m anụ akụkụ ahụ dum, ana m anụ okwu ahụ. amaokwu dum. Enweghị m ike iwere amaokwu abụọ ebe a na okwu atọ n'ebe ahụ na ọkara otu amaokwu ebe a, na-egosi onwe m ederede na nkà mmụta okpukpe dum. M ga-agụ Akwụkwọ Nsọ n'ezie n'ime ihe ndị gbara ya gburugburu wee lelee ihe akaebe niile na ihe niile gbara ya gburugburu, ọ bụghị naanị iburu okwu ole na ole ebe a na okwu ole na ole n'ebe ahụ, n'ihi na nke ahụ bụ ihe ndị Izrel oge ochie gaara aghọta ma nụ mgbe ha nụrụ ka a na-agụ Torah. n'olu dara ụda kwa afọ nke asaa.

Ugbu a, gịnị kpatara na ha na-anụ Torah? Gịnị mere na ha enweghị ike ịnọdụ ala n’ụlọ ha gụọ Tora ka anyị na-eme taa? Gịnị mere ha ji nụ ya n'olu dara ụda, na-abịarute Jeruselem kwa afọ nke asaa? Ọfọn, ihe kpatara nke ahụ bụ na nkezi ndị Izrel oge ochie enweghị otu Torah n'ụlọ ya. Ọ were nnukwu akụ na ụba iji nweta otu Torah n'ụlọ gị.

Ma n’ezie, e nwere otu iwu akọwapụtara na Deuterọnọmi 17 na Mesaịa ahụ, bụ́ Eze nke Israel e tere mmanụ, ga-edere onwe ya akwụkwọ nke Torah. Ihe mere ọ ga-eji na-edere onwe ya akwụkwọ nke Torah bụ na ọ bụrụ na o deghị onwe ya akwụkwọ Torah, ọ gaghị enwe otu. Ọ nweghị ike ịga ụlọ ahịa zụta otu maka $3. Ọ bụrụ na o deeghị ya akwụkwọ ozi maka mkpụrụ okwu, okwu maka okwu, ọ gaghị enwe nke ahụ. Ma ọ bụrụ na o nweghị, ọ pụghị ịchị dị ka eze ezi omume. Dị ka eze ezi omume nke Israel ọ ga-enwe Torah n'akụkụ ya mgbe niile, ya mere Deuterọnọmi 17 nwere iwu akọwapụtara nke na-enye eze iwu ka o dee otu Torah.

Ọzọkwa, gịnị mere o ji were nnukwu ihe onwunwe dị otú ahụ iji mee otu Torah? Ka anyị cheta na n’oge ochie ma ọ bụrụ na achọrọ m otu Torah, m ga-eji otu ìgwè atụrụ niile m nwere ike igbu iji mee akpụkpọ anụ. Ọ bụghị mmadụ niile nwere ike ime nke a. M ga-enwe orù na barel nke ink ka m wee dee Torah n'ezie. Ma buru n'uche, ị nweghị ike ịga na Office Depot n'oge ochie wee kwuo, "Achọrọ m barel iri atọ nke ink." Ị ga-emerịrị ka mmadụ pụọ wee mepụta ink ma mepụta gbọmgbọm. Nke a bụ ụlọ ọrụ niile iji dee otu akwụkwọ! N'ikpeazụ, ma eleghị anya akụkụ kachasị ọnụ bụ, ị ga-enwe onye odeakwụkwọ nọdụ ala ma ọ dịkarịa ala otu afọ ma nọdụ ma detuo akwụkwọ ozi maka akwụkwọ ozi, okwu maka okwu, ka ị nweta otu Torah maka onwe gị.

Ya mere, nkezi nke ndị Izrel enweghị otu akwụkwọ nke Torah. O nweghị akụ na ụba ma ọ bụ ihe onwunwe iji mepụta otu akwụkwọ Torah. Ma Onye Okike matara nke a, ya mere o ji buru n’uche wee kwuo na otú ndị Izrel nkezi ga-esi mụta Tora, bụ́ onye ọzụzụ atụrụ na onye ọrụ ugbo, bụ nanị ịnụ ya n’afọ nke asaa ọ bụla. Ozugbo anyị ghọtara nke a, anyị ga-aghọta na ụzọ e si aghọta Akwụkwọ Nsọ bụ ileba anya n’asụsụ na ihe ndị gbara ya gburugburu. Ma nke ahụ bụ isi ihe na-aghọta nkọwa ziri ezi nke Akwụkwọ Nsọ, na-eleba anya n'asụsụ na ihe ndị gbara ya gburugburu.

Ugbu a, nke a bụụrụ anyị nnukwu ihe ịma aka. Anyị apụghị nnọọ ịbịa n’afọ nke asaa ọ bụla ma nụ ya, n’ihi na anyị nwere ihe ịma aka ụfọdụ ndị Izrel oge ochie na-enwebeghị. Ihe ịma aka mbụ anyị nwere bụ a asusu igbo ịma aka, asụsụ. Edeghị Torah na King James English, edere ya n'asụsụ Hibru nke Akwụkwọ Nsọ. Nsogbu bụ na ọ dịghị onye n'ụwa taa na-asụ Hibru Hibru. Ebiela m Izrel afọ iri na abụọ, ọ na-agụkwa m nke ọma Modern Hibru, na m na-agụ Hibru nke Akwụkwọ Nsọ nke ọma, ma ọ dịghị onye ekwu okwu Akwụkwọ Nsọ Hibru dị ka asụsụ ala nna ha.

Iji nye gị echiche nke ihe dị iche, ọ dị ka ọdịiche dị n'etiti Bekee ị na-asụ ebe a taa na Bekee nke Chaucer. Ị nwere ike iburu ihe odide nke Chaucer ma eleghị anya ị ga-aghọta okwu ole na ole na ibe ọ bụla, ma ọ gwụla ma ị zụrụ kpọmkwem ịgụ olumba nke Bekee, ị gaghị aghọta ihe Chaucer na-ekwu. Ma nke ahụ bụ ihe ịma aka anyị nwere na Hibru nke Akwụkwọ Nsọ. Anyị aghaghị ịghọta asụsụ ahụ dị ka e si asụ ya na mbụ afọ 3,500 gara aga, asụsụ nke ndị ọzụzụ atụrụ na ndị ọrụ ugbo nke ndị Izrel oge ochie na-asụ bụ́ nke pụrụ nanị ịpụta ma nụ ka a na-agụ Torah ma ghọta ya.

Yabụ, anyị ga-agbasi mbọ ike karịa ka ha mere. Ma nke ahụ bụ akụkụ nke ihe ọ pụtara ịnọ n’ala ọzọ, ịchụpụ n’ala Izrel wee tufuo asụsụ anyị, gbasasịa n’ụwa nile. Ihe ndị a bụ ihe anyị kwesịrị ime banyere ịnọ n’ala ọzọ.

Ihe ọzọ anyị ga-eleba anya bụ ihe gbara ya gburugburu. Ma anyị ekwuworị banyere ọnọdụ ederede. Ya bụ, enweghị m ike iwere okwu ndị ahụ “ọ bụghị n’eluigwe” wee wepụ ha n’ihe ndị gbara ya gburugburu. M ga-ele anya na akụkụ akụkụ ahụ dum ma ọ bụ na m na-agbagọ ihe Akwụkwọ Nsọ na-ekwu. E nwekwara ihe gbasara akụkọ ihe mere eme. Ka m were ihe atụ kọwaa ihe m na-ekwu n'akụkọ ihe mere eme a. Ugboro atọ na Torah ka e nyere anyị iwu, “Lee tevashel g’di b’chalev imo”, “Esila nwa ewu na mmiri ara nne ya.” Ugboro atọ pụtara, okwu maka okwu, jot maka jot, tittle maka tittle, otu iwu ahụ kpọmkwem, ugboro atọ. Ugboro atọ.

Ugbua, ndị rabaị, n’ezie, na-ele Akwụkwọ Nsọ anya dị ka ụkpụrụ nke Chineke, ma mgbe ha nụrụ ugboro atọ, Ọpụpụ 23, “Ị gaghị esi nwa ewu n’ime mmiri ara nne ya”, Ọpụpụ 34, “Esila nwa ewu n’ime ya. mmiri ara nne ya”, Deuterọnọmi 14, “Esila nwa ewu n’ime mmiri ara nne ya,” ha nụrụ na ugboro atọ wee sị, “Akwụkwọ Nsọ bụ ụkpụrụ Chineke, ma mgbe codes kwughachiri ihe, ọ ga-edobe extra zoro ezo pụtara. . Mgbe ọ pụtara, otu iwu ahụ ugboro atọ, nke ahụ na-egosi ihe atọ dị iche iche n'ezie.”

Gịnị bụ ihe atọ dị iche iche nke a na-egosi? N'ezie, ọ bụ naanị ndị rabaị nwere ikike ịkọwa ihe atọ ndị ahụ bụ. Nke mbụ, dị ka ndị rabaị si kwuo, ị gaghị eri anụ na mmiri ara ehi ọnụ. Nke ub͕ò abua ka ọ nāsi, Unu esila nwa-ewu na miri-ara nne-ya, gini ka ọ bu n'ezie pụtara na ị gaghị -esi nri anụ na mmiri ara ehi ọnụ, na nke ugboro atọ ọ pụtara, ọ pụtara na ị gaghị aba uru na anụ na mmiri ara ehi esi nri ọnụ. Gịnị ka ha pụtara site uru? Ị nwere ike ị gaghị enye nkịta gị nri.

Ọo ya bụ; Mgbe m nụrụ ugboro atọ na Onye Okike gwara m, sị, “Esila nwa ewu n’ime mmiri ara nne ya”, m bu ụzọ jụọ ajụjụ bụ́, “Gịnị ka onye ọzụzụ atụrụ ma ọ bụ onye ọrụ ubi nke Izrel oge ochie gaara aghọta ma ọ bụrụ na ọ nụtụghị okwu ndị a ugboro atọ. ? Ọ bụrụ na ọ bụ nwata ahụ, nwata nwoke ahụ dị afọ asaa na-amaghị ihe ọ bụla?” Deuterọnọmi 31 amaokwu 13, ọ maghị ihe ọ bụla; gịnị ka ọ gaara aghọta? M wee bịa na nkwubi okwu mgbe nyochachara asụsụ na ederede na ihe m ga-aghọta site n'ịnụ ugboro atọ a bụ "Ị gaghị esi nwa ewu n'ime mmiri ara nne ya!" O doro anya nke ukwuu! O nweghị ihe jikọrọ ya na anụ na mmiri ara!

Ugbu a, taa anyị maara na nke ahụ ziri ezi. Anyị maara na nke ahụ bụ nkọwa ziri ezi, n'ihi na ndị ọkà mmụta ihe ochie achọpụtala akwụkwọ ochie nke ndị Kenan dere site n'otu obodo dị na Siria nke a na-akpọ Ras Shamra bụ nke nwere ihe odide ndị Kenan oge ochie, ebe ndị Kenan na-ekwukwa banyere otú ha si eme ememe ọmụmụ ebe ha na-esi nri nwa ewu na ya. mmiri ara nke nne ya dị ka ememe ọmụmụ maka otu n'ime chi nwanyị ha. Ya mere, taa, anyị maara na ihe mere Torah ji machibido anyị ime ihe omume ndị ọgọ mmụọ a ma ọ bụ machibido anyị isi nwa ewu n'ime mmiri ara nne ya, bụ na nke a bụ omenala ma ọ bụ ịchụ àjà nke ndị ọgọ mmụọ oge ochie. 'Elela anụ na mmiri ara ehi ọnụ' ma ọ bụ "esila anụ na mmiri ara ehi ọnụ". N'ihi na ọ bụghị na-ekwu okwu banyere nke ahụ, ọ na-ekwu banyere a kpọmkwem kpọmkwem na-ekpere arụsị ọmụmụ àjà nke esi nwa ewu na mmiri ara nne ya. Ọbụghịdị iwu nri nri. Ọ bụ àjà ndị ọgọ mmụọ ka amachibidoro anyị ikere òkè na ya.

Onye ọ bụla Izrel oge ochie, onye ọzụzụ atụrụ ma ọ bụ onye ọrụ ugbo, gaara ama nke a. Ha na ndị Kenan na-akpakọrịta, ha makwa ndị ọgọ mmụọ a. Ha makwa ụzọ ha, ha makwa na ha na-achụ ụmụaka n’ime mmiri ara nne ha, na ọbịbịa Torah machibido ha ime nke ahụ.

Nke ahụ bụ ihe dị iche n'ịkọwa Akwụkwọ Nsọ dị ka koodu dị nsọ na n'ezie ịkọwa Akwụkwọ Nsọ n'ọnọdụ ya, dịka asụsụ ya siri dị yana dịka ihe gbasara akụkọ ihe mere eme si dị. Na ihe nke a na-akụziri anyị bụ na anyị ga-eji nkà mmụta ihe ochie na akụkọ ihe mere eme iji kpughee na-agbalị ịhụ ka mma foto na ịghọta ihe Torah na-enye anyị n'iwu. Nke ahụ bụ ụkpụrụ nke atọ nke ndị Farisii.

Omenala Edoro nsọ

Ụkpụrụ nke anọ nke ndị Farisii bụ ọdịnala doro nsọ, na Hibru ka a na-akpọ nke a minhag, ma ọ bụ "omenala". Ma enwere ụkpụrụ na ndị Farisii, "minhag yisreal torah hi", “Omenala Izrel bụ iwu”. Ma ihe nke ahụ pụtara bụ na a na-edokwa omenala ndị Izrel ma ọ bụ obodo ndị Juu na-eme ugboro ugboro ka oge na-aga, ma bụrụkwa iwu n’ezie.

N’ihi ya, m kwuru taa na eji m ejiji dị ka onye Farisii nke oge a. Anaghị m eji ejiji otú a na-adịkarị; Ewere m uwe mwụda nke onye Farisii nke oge a iji gosi gị ihe ọ ga-abụ irubere ndị Farisii isi. Na nke a bụ n'ezie uwe edoro nsọ, omenala edoro nsọ ka oge na-aga. Ma ọ bụrụ na ị gaa Jerusalem ma ọ bụ New York ma ọ bụ akụkụ ụfọdụ nke Chicago, ị ga-ahụ ndị mmadụ niile na-eji ejiji dị otú a n'ihi na ha na-agbaso omenala edoro nsọ nke ndị nna nna ha.

Ugbu a, gịnị ka anyị na-ekwu site n'ọdịnala edoro nsọ? Ihe atụ mara mma nke ọdịnala edokwara nsọ bụ iyi mkpuchi isi, ugbu a, a ga m akọwara gị ihe ọ ga-apụta. ọ bụghị ịgbaso omenala ndị Farisii, omenala edoro nsọ. Anyị ga-ewepụ ụfọdụ n'ime iwu mmadụ mere, ụfọdụ n'ime ọdịnala ndị a doro nsọ. M ga-ewepụ okpu n'ihi na nke a bụ okpu omenala ndị Farisii. M ga-ewepụ okpu ahụ ma wepụ ogbe omenala. Ma ugbu a, a hapụrụ m iyi kipa, ọkpụkpụ okpokoro isi; na nke akpa bụ omenala edoro nsọ n'ihe dị ka afọ 800 gara aga. Otu puku afọ gara aga ọ dịghị ihe dị ka ndị Juu yi ọkpa; ọ dịrịghị. O nweghị omenala dị otú ahụ. Ihe dị ka n'ime afọ 800 gara aga ka edobere omenala a nsọ ka oge na-aga. Ma ta ka edoro ya nsọ nke mere na e nwere iwu nke nwere iwu na ụkpụrụ nke ndị Farisii na-akụzi, na ị ga-eyiri okpu okpokoro isi ma ọ bụrụ na ị bụ nwoke. Ma nke a ka akọwara n’ime Shulchan Aruch, nke anyị hụburu na mbụ dị ka ntụzịaka nke oge a nabatara nke ụwa niile maka ibi ndụ ndị Farisii. Na n'ebe ahụ ka ọ na-ekwu banyere kipa, okpu-isi, “Mmadụ agaghị eje ije cubit anọ n'isi nke ekpuchighị ekpuchi.” Yabụ, nke a abụghị naanị omenala ndị mmadụ, “Oh, ọ dị m ka onye Juu ma ọ bụrụ na m yi uwe kpopa." Mba! Ọ bụrụ na ị na-eyi kipa, ị na-agbaso iwu mmadụ mere nke edoro nsọ ka oge na-aga, ma ugbu a ọ na-ewere iwu na ụkpụrụ nke ya. “Mmadụ agaghị eje ije cubit anọ n’isi nke ekpuchighị ekpuchi.” Ka anyị hụ otú nke ahụ ga-esi arụ ọrụ.

Yabụ, m ga-ewepụ nke m kipa, kpochapụ omenala ọzọ, anyị ga-ahụ ihe nke a pụtara. Ya mere, ọ bụrụ na m na-agbaso omenala edoro nsọ m nwere ike ije ije otu kubit, na m nwere ike ije ije nke abụọ, na otu kubit nke atọ, ma ọ bụrụ na m na-eje ije na kubit anọ ahụ, a na m emebi iwu ndị Farisii, omenala a dị nsọ. .

E nwere iwu ọzọ n’ebe ahụ, na Shulchan Aruch, gbasara ihe mkpuchi isi. Ma n'ebe ahụ ka ọ na-ekwu, "Amachibidoro ya kpee ekpere nke ekpuchirighị isi.” Nke ahụ na-atọ ụtọ nke ukwuu, echere m na okwu ahụ na-ekwu maka onwe ya. Ma ihe ị ga-ahụ ebe a bụ na nke a abụghị naanị omenala ma ọ bụ omenala ndị mmadụ, nke a bụ ihe edoro nsọ ka oge na-aga ma ugbu a na-ewere iwu na ụkpụrụ nke ya.

Ọfọn, gịnị na-eme nke ahụ? Ọtụtụ ndị mmadụ ga-asị, “Ọfọn, ọ na-amasị m iyi uwe kpopa. Ọ na-eme ka m nwee mmetụta karịa onye Juu, ọ bụghị naanị iyi uwe akpa, na skullcap, ma na-eso ndị a niile dị iche iche omenala, ọ bụrụgodị na m na-abụghị onye Juu site mmịpụta. Ọ na-adị m mma ịgbaso omenala ndị a, ọ na-eme ka m dịkwuo nso na mgbọrọgwụ oge ochie. " Kedu ihe dị njọ na nke ahụ? Kedu ihe dị njọ na ịgbakwunye iwu ọhụrụ, na ido omenala ndị a nsọ?

Ihe dị njọ na ya bụ na Torah gbochiri anyị kpọmkwem ime nke a! Na Deuterọnọmi isi 4 amaokwu 2 ọ na-ekwu, sị: “Unu atukwasila ihe n'okwu ahu nke mu onwem nēnye gi n'iwu ta, unu ewebilata-kwa-la ihe ọ bula nime ya, idebe ihe nile Jehova, bú Chineke-gi, nyere n'iwu, nke mu onwem nēnye gi n'iwu. Enwere mmachibido iwu na Torah ịgbakwụnye na Torah!

Ya mere, ọ bụrụ na anyị atụkwasị iwu ndị a mmadụ mere, ọ bụrụ na anyị na-agbaso omenala ndị a edoro nsọ, anyị na-ekere òkè n'ịgbakwụnye na Torah. Ugbu a, ọ na-adọrọ mmasị ebe a, n'ihi na n'otu ume ahụ nke na-egbochi anyị ịgbakwụnye na Torah, ọ na-egbochi anyị iwepụ Torah. Yabụ, ịgbaso otu n'ime ọdịnala ndị a edokwara nsọ adịghị iche karịa kagbuo ụbọchị izu ike. Na-agbakwụnye na Torah, iwepụ, ndị ahụ abụọ bụ imebi iwu a dị mkpa na Torah nke ịgbakwunye ma ọ bụ wepụ na Torah.

Ugbu a, nke a pụtara nke ugboro abụọ. Enwere ọgbụgba-ama nke abụọ maka nke a, Deuterọnọmi 12:32 . “Ihe nile nke Mu onwem nēnye unu n'iwu, unu gēme kwa nke-ọma; unu atụkwasịla ihe na ya, ebelatala na ya.” Ị ga-atụkwasịla na Torah ma ọ bụ wepụ na Torah. Ma ajụjụ a na-aghọ, ọ bụrụ na ị na-agbaso iwu ndị a mmadụ mere, omenala ndị a edoro nsọ, onye ka ị na-erube isi? Onye ka ị na-erubere isi? Ị̀ na-erubere Onye Okike anyị isi? Ka ị na-agbaso iwu ndị a mmadụ mere nke na-agbakwunye na Torah?

Nke a pụtara ugboro atọ! Ilu 30 amaokwu 6, n'ebe ahụ ka a gwara anyị, sị: “Atụkwasịla ihe n’okwu ya, ka Ọ ghara ịbara gị mba, wee bụrụ onye ụgha.” Achọghị m ka Chineke kpọọ m onye ụgha. Achọghị m akụkụ ọ bụla nke ahụ.

Ndị na-emepụta ihe (Takanot)

Ụkpụrụ nke ise nke ndị Farisii yiri nnọọ ọnụ ọgụgụ anọ, na ụkpụrụ nke ise bụ "iwu ndị mmadụ", ma ọ bụ "enactments". N'asụsụ Hibru, a takanot. The takanot, nke ahụ bụ ụkpụrụ nke ise nke ndị Farisii. Ọ dịla onye nụrụ okwu ahụ mbụ, takanot? Nke ahụ ọ̀ maara nke ọma site n'ebe ọ bụla? Ee? Ọ dị mma. Yabụ, ka anyị niile kwuo ya ọnụ. takant!

-ege ntị: Takanot!

Nehemia: Ọ dị mma. Yabụ, takanot, iwu ndị a mmadụ mere, ma ndị rabaị na-akpọ ndị a n’ezie… e nwere okwu ọzọ maka nke a, mitzvot derabanan, "iwu nke ndị rabaị anyị". Na ndị rabaị n'ezie na-eme ka ọdịiche dị n'etiti iwu ndị ha na-enweta site na Torah, n'agbanyeghị na ha na-eji usoro nkọwa ha na-enweghị isi, na iwu ndị ha na-enweta nanị site n'ọdịnala ma ọ bụ site n'iwu nke ndị Rabbin. Ma nke bụ́ eziokwu bụ na mgbe ụfọdụ, ha enweghị ike ịmata ọdịiche dị n’etiti ma e si n’ọdịnala guzobe otu iwu, site n’ime ya ugboro ugboro, ma ọ bụkwanụ ma ọ bụ onye rabaị n’ezie nọdụrụ ala na-eme iwu ọhụrụ hiwere ya. Ya mere, n'ezie ndị ahụ nwere njikọ na ụdị yiri ya. Mana enwere ezigbo ọdịiche dị n'etiti nke ahụ na iwu ndị sitere na Torah ọbụna na-eji ụzọ nkọwa ha enweghị isi.

Ugbu a kpochapụwo ihe atụ nke takanot, ma ọ bụ “iwu ndị rabaị anyị” bụ ịsacha aka. Na n'ihi na Iwu Ọnụ na-enye ndị rabaị ikike ime iwu ọhụrụ ndị a - ha nwere ikike dị nsọ nke Chineke nyere ime iwu ọhụrụ - n'ihi na ị na-eme ngozi ahụ, "Ngọzi na-adịrị gị Onyenwe anyị, Eze nke eluigwe na ala, onye ji iwu Ya doro anyị nsọ, na-enye anyị iwu ka anyị sachaa aka." Ndị rabaị maara nke ọma na ọ dịghị mgbe Chineke nyere anyị iwu ka anyị saa aka, ma ihe ha na-ekwu bụ na Chineke nyere unu iwu ka unu na-erubere ndị rabaị isi. Site n'irubere ndị rabaị isi, ị na-erubere Chineke isi n'ezoghị ọnụ. Nke a na-atọkwa ụtọ nke ukwuu. Ihe nke a pụtara bụ mgbe ọ bụla ị nọdụrụ ala iri nri wee saa aka gị, ị na-ekwusa n'ezie ikike Chineke nyere ndị rabaị ime iwu ndị a.

Ugbu a, mmadụ ole na-eche ebe a, “Agaghị m eme iwu ndị Rabbin a. Ha esighị na Torah.” Mmadụ ole na-eche otú ahụ? Ọ dị mma, anyị nwere ezigbo ndị Farisii ebe a, ọtụtụ mmadụ bụ… Mmadụ ole na-eche na ha agaghị agbaso iwu mmadụ mere n'ihi na ha esighị na Torah? Ọ dị mma, nke ahụ ka mma.

Ugbu a, nke a bụ ihe Iwu Ọnụ na-agwa onye ọ bụla weliri aka ya elu. Ọ na-ekwu na Midrash, nke bụ akụkụ nke Iwu Ọnụ, ọ na-ekwu, sị, "Mmadụ agaghị asị, 'Agaghị m edebe iwu ndị okenye n'ihi na ha esighị na Torah.'" I kwesịghị ikwu otú ahụ. “Onye puru ime ihe nile nāsi onye di otú a,” ugbu a, ha nētiye okwu n'ọnu Chineke, “Onye puru ime ihe nile nāsi onye di otú a, É-è, nwam! Kama, ihe niile ha na-enye iwu n’isi gị, debe ya!’” Ọ na-agakwa n’ihu, ma ugbu a ọ na-ehota Diuterọnọmi 17:11, sị: “Dị ka e dere, sị, ‘Dị ka ntụziaka nke ha na-ezi si dị.’”

Ugbu a, ị nwere ike lelee na Deuterọnọmi 17, ọ bụghịkwa ndị Farisii ma ọ bụ ndị rabaị ka ọ na-ekwu. Ị gaghị ahụ ebe a kpọtụrụ ha aha. Kedu ihe ọ bụ n'ezie na-ekwu maka ya bụ Nnukwu Onye Nchụàjà na Ụlọ Nsọ na onye-ikpe amụma. Ma ihe a na-ekwu maka ya bụ ma ọ bụrụ na ikpe siri ike dị n'ụlọ ikpe na ndị ikpe dị ala… cheta na Mozis bịara, họpụta ndị ikpe dị ala na ndị ikpe dị ala n'okpuru ha, n'ihi na ọ nweghị ike ikpe ikpe niile naanị ya.

Ya mere, ihe ọ na-akọwa na Deuterọnọmi 17 bụ ma ọ bụrụ na otu n'ime ndị ikpe ndị ahụ dị ala abịa wee kwuo, "Amaghị m ihe iwu dị ebe a", ma ọ bụ "nke a bụ ikpe siri ike, amaghị m ihe m ga-eme" , mgbe ahụ, ọ na-agakwuru onye-isi-ikpe na Temple, ma ọ bụ nnukwu onye nchụàjà na Ụlọ Nsọ. Nke a adịghị ekwu banyere ndị Farisii ma ọ bụ ndị rabaị. N’ezie, n’amaokwu dị iche iche dị ka n’Ezra isi 2 amaokwu 63, ọ na-ekwu banyere otu ikpe n’ezie ha nwere dị ka nke a. Ma ọ na-ekwu n'ebe ahụ na nke a ga-ekpebi site n'aka onye isi nchụaja na ndị Urim na Mkpụrụ, ma ọ bụ n'asụsụ Hibru Urim na Tummim, nke bụ amụma amụma nke onye ọkaikpe ukwu ga-aga jụọ, “Gịnị bụ azịza ya?” Ọ ga-arịọ Chineke; Ọ bụghị naanị na ọ ga-eme ya, n'ihi na Chineke n'ezie nwere ike ikwu otú e si akọwa Akwụkwọ Nsọ.

Ma ndị rabaị na-etinye ihe a n’ebe onwe ha nọ, n’ihi na ha Chineke ekwughị okwu; naanị ha kwuo okwu. Ma mgbe ahụ ọ na-aga n'ihu na Midrash… cheta, Chineke na-ekwu okwu ebe a, Onye Pụrụ Ime Ihe Nile. Ọ na-agakwa n'ebe ahụ, ọ na-asị, "Ọbụna m ga-edebe iwu ha." Ọbụna mụ, Chineke, ga-erubere isi n’iwu ndị rabaị. Ma site n’ụzọ, o hotara otu amaokwu n’ebe ahụ site n’aka Job, nke na-enweghị ihe ọ bụla jikọrọ ya na ikike nke ndị rabaị, ma ọ bụ Chineke na-erubere ha isi. Mana ụkpụrụ ebe a bụ na e nyere ndị rabaị ikike zuru oke, ọ bụghị naanị ịkọwa Akwụkwọ Nsọ kama ime iwu ọhụrụ, na Chineke n’onwe ya ga-erube isi n'iwu ndị ahụ dịka Iwu Oral siri dị.

Ọfọn, ugbu a anyị ghọtara okpukpe ndị Farisii, ka anyị nweta nkọwapụta. Anyị na-ahụ ụkpụrụ ise ndị a nke ndị Farisii, ụkpụrụ nke mbụ bụ echiche nke Torah abụọ, Torah nke edere na Oral Torah. Mgbe ahụ, anyị nwere ikike nke ndị rabaị, ikike zuru oke nke ndị rabaị ịkọwa Akwụkwọ Nsọ. Chineke ekwughị okwu na ya, naanị ndị rabaị na-eme ya. Nkọwa na-enweghị isi ma ọ bụ Midrashic; Akwụkwọ Nsọ bụ ụkpụrụ dị nsọ na enwere ike wepụ ihe ndị ahụ n'ime ya. Omenala edoro nsọ, dị ka ndị kpopa. na takanot, ma-ọbụ iwu-nsọ nke mmadụ, dịka ịsacha aka.

Ugbu a anyị ghọtara okpukpe ndị Farisii, ihe anyị kwesịrị ime bụ ịlaghachi na Matiu 15 ka anyị hụ ma ànyị ga-aghọta ihe na-emenụ. Ndi-Farisi we bia, si Jisus, Ndi nēso uzọ-Gi nāgabiga iwu ndi-okenye, n'ihi na ha adighi-asacha aka-ha tupu ha erie ihe, nke bu ememe ahu nke ayi huru na mbu. Gịnị na-eme kpọmkwem ebe ahụ? N’ebe ahụ n’amaokwu nke 3, Jizọs gwara ndị Farisii, “Gịnị mere unu ji emebi iwu Chineke site n’omenala unu?” Ya mere, olee otú ndị Farisii si emebi iwu Chineke site n'omenala ha? Olee otú omenala ndị Farisii si bụrụ mmebi nke iwu Chineke? Ha na-agbakwunye na Torah! Deuterọnọmi 4:2, Deuterọnọmi 12:32 na Ilu 30 amaokwu 6 gbochiri anyị ịgbakwụnye na Torah! Ma site n’itinye iwu ndị a na Torah, iwu a ka a na-akwọ aka, ọ bụ mmebi iwu nke Chineke.

Jizọs gara n’ihu n’amaokwu nke 6 wee sị ndị Farisii, “Otú a ka unu meworo ka iwu Chineke ghara ịdị irè site n’omenala unu.” Olee otú ndị Farisii si mee ka iwu Chineke ghara ịdị irè? Nke a bụ ihe m na-ahụ kwa ụbọchị n’Izrel nke oge a. M na-ahụ ya mgbe niile.

Otu n’ime ihe na-eju ọtụtụ ndị anya mgbe ha bịara Izrel nke mbụ bụ na ọtụtụ ndị Juu nọ n’Izrel anaghị edebe Ụbọchị Izu Ike. Ihe ka ọtụtụ ná ndị mmadụ, mgbe ha na-abịa n’Izrel, na-eju anya ịhụ nke ahụ, ma ọ bụrụ na ị jụọ ndị Izrel, “Gịnị mere unu adịghị edebe Ụbọchị Izu Ike?” Ọ ga-aza ma gwa gị, “Ọ bụ agaghị ekwe omume idebe ụbọchị izu ike.” M wee zaghachi, “Ọ dị mma. A na m edebe ụbọchị izu ike ná ndụ m niile. Gịnị mere na ọ gaghị ekwe omume?” Ọ ga-asịkwa gị, “Ọ bụrụ na m edebe ụbọchị izu ike, m ga-eme nke a na m ga-eme nke a, enweghị m ike ime nke a ma enweghị m ike ime ya.” Ma ihe ọ bụla ọ depụtara bụ ihe… ọdịnala na iwu mmadụ mere nke ndị Farisii gbakwasara mba ahụ, ibu ndị a dị arọ ha bokwasịrị mba ahụ, na nkezi mmadụ enweghị ike ịmata ọdịiche dị n'etiti ihe nwere Onye Okike nyere anyị iwu na gịnị bụ iwu ndị a mmadụ mere nke ndị Farisii nyere n'iwu. Ma n’ihi nke ahụ, ha na-akwụsị kpam kpam wee sị, “Ọ dị mma, enweghị m ike ime ya.” Ha na-agwụ ike. Ma site n’ịchọ iwu ndị a mmadụ mere, ndị Farisii emewo ka iwu Chineke ghara ịdị irè. Ha emewo ka ọ ghara ikwe omume idobe Torah.

Ugbu a, a na m edebe Ụbọchị Izu Ike n’oge ndụ m nile, ma amatakwara m site n’ahụmahụ nkeonwe na ọ bụ ihe obi ụtọ idebe Ụbọchị Izu Ike! Ụbọchị izu ike bụ ihe obi ụtọ! Ọ bụ naanị mgbe ị gbakwunyere iwu na iwu na ụkpụrụ mmadụ niile, mgbe ahụ ọ ga-abụ ihe na-agaghị ekwe omume idobe ya wee bụrụ ibu. Ma otú a ka ndi-Farisi nēme ka iwu Chineke ghara idi irè. Ọfọn, ihe anyị nwere ike ịhụ ebe a nke ọma na Matiu 15 bụ na Jizọs na-adọ ndị na-eso ụzọ ya aka ná ntị ghara ịgbaso iwu mmadụ mere nke ndị Farisii. Ị gaghị agbaso iwu mmadụ mere.

Mitzvat Anashim Melumada

Ọ gara n’ihu n’amaokwu nke 7, nke a bụ akụkụ na-adọrọ mmasị nke ukwuu, ọ na-asịkwa, “Ndị ihu abụọ,” na-agwa ndị Farisii okwu, sị, “Ndị ihu abụọ, Aịsaịa buru amụma nke ọma banyere unu,” ma ugbu a ọ na-ehota Aịsaịa 29 n’amaokwu 13. “Ndị a ji ọnụ ha na-abịaru m nso, werekwa egbugbere ọnụ ha na-asọpụrụ m; ma obi-ha di anya n'ebe m'nọ. Ma ha na-efe m n’efu, na-ezi ihe mmadụ nyere n’iwu maka ozizi.”

Ọfọn, ugbu a, anyị maara ihe ọ na-ekwu, "na-akụzi maka ozizi iwu mmadụ". Nke ahụ bụ okpukpe ndị Farisii nwere Iwu Ọnụ ha na ikike mmadụ nyere ha ịsụgharị Akwụkwọ Nsọ ọbụna karịa nke Chineke na nke ha. takanot na omenala ha edoro nsọ. Nke ahụ bụ “nkuzi maka ozizi iwu mmadụ”.

Ugbu a, mgbe mbụ m gụrụ nke a, ọ masịrị m nke ukwuu, n'ihi ihe dị iche karịa ka ọ masịrị gị nke ukwuu. Nke a masịrị m n’ihi na Matiu 15:9 bụ n’ezie nkọwa nke Aịsaịa 29:13. Isaiah 29:13 na-ekwu maka ya n'ezie n'asụsụ Hibru. "mitzvat anashim melumada", nke a sụgharịrị n'ụzọ dị iche iche dị ka, "iwu mmụta nke ndị mmadụ" ma ọ bụ "iwu nke ndị mmadụ mụtara site n'ọnụ" ma ọ bụ ụfọdụ mgbanwe nke nsụgharị ahụ. Ma ihe mere nke a ji masị m nke ukwuu bụ na m matara na, n’akụkọ ihe mere eme nile, ndị Juu Karaịt, ndị na-esochi Agba Ochie nke Tanakh, na-ehotakarị amaokwu ndị a site n’oge e chepụtara okpukpe ndị Farisii, na-ehotakwa Aịzaya 29:13 mgbe nile. na-ekwu banyere ndị Farisii. Ma echere m na nke a bụ ihe na-atọ ụtọ na Jizọs nọ na-etinye otu amaokwu ahụ n'ọrụ na ndị Farisii laa azụ na narị afọ nke mbụ.

Ọfọn, azịza dị ebe a, n'asụsụ Hibru, ma ọ bụrụ na ị nwere ike ịgụ ihe odide Hibru ochie a, ị maraworị azịza ya. Nke a bụ otú ọ dị ka e degharịrị ya n’asụsụ Hibru ọgbara ọhụrụ. Ma ihe Jizọs na-ekwu n’ebe ahụ na Hibru Matiu isi 23 amaokwu 2 ruo 3 , Jizọs na-ekwu, sị: "Al-kiseh Moses we si di hapirushim wehachamim: ve'ata kọl asher yomar lachem shimru ve'assu u-betakanotayem umaaseyem al taassu She'hem omrim v'hem einam osim.

Yabụ, ị nwere ya. N'ebe ahụ ka ị na-ahụ, ọ doro anya. Nke a bụ ihe ọ ga-adị ka a sụgharịa ya n'asụsụ Bekee, n'ebe ahụ ka Jizọs na-ekwu, "Ndị Farisii na ndị maara ihe na-anọdụ ala n'oche Mozis. Ya mere, ihe niile Ọ na-agwa unu, meenụ nke ọma, ma unu emela dị ka mgbanwe ha na ụkpụrụ ha si dị, n’ihi na ha na-ekwu okwu ma ha adịghị eme.”

Ugbu a nke ahụ bụ nnukwu ọdịiche dị nhịahụ n'etiti ihe ị hụrụ na Grik, ọdịiche nke otu okwu, ma ọ bụ isi otu okwu. N'asụsụ Grik ọ sịrị na Matiu, “ihe niile ha sịnụ” ị ghaghị irube isi, ihe niile ha na-ekwu, “ha” bụ ndị Farisii. N’asụsụ Hibru, ọ sịrị: “I ga-erube isi n’ihe niile he na-ekwu,” “ọ” bụ́ Mozis.

Ha na-ekwu okwu ma ha adịghị eme dị ka Torah

Yabụ, ọdịiche nke otu okwu a gbanwere ozi Jizọs n'ụzọ bụ isi. Ihe ọ na-ekwu ugbu a bụ, ọ bụrụ na ha na-ekwu na ha na-achị bụ na ha na-anọdụ ala n’oche Mozis, meekwanụ dị ka Mozis kwuru, ruberenụ Mozis isi. Ha na-ekwu na ikike ha bụ na ha na-anọdụ ala n'oche nkume a mara mma nke dị n'ụlọ nzukọ, ha na-ezi ihe n'ikike, na-anọdụ ala n'oche Moses, ya mere rubere ya isi. Mee ihe Mozis kwuru.

Ọ nāga n'ebe ahu, Jisus, n'asusu Hibru Matiu, o we si, "dabere na ha mgbanwe na ha ụkpụrụ ndị mbụ adịghị eme,” ma okwu m tụgharịrị n’ebe a dị ka “mgbanwe”, n’asụsụ Hibru bụ takanot. Anyị anụla okwu ahụ mbụ, yabụ ka anyị niile kwugharịa okwu ahụ. takant! Ya mere, takanot bụ iwu ndị a mmadụ mere, dị ka ịsacha aka, na ịdọ aka ná ntị Jizọs na-eso ndị na-eso ụzọ ya ọ bụghị ime dị ka ha si dị takanot.

Atụgharịrị m nke a n'ihu dị ka "mmepụta", nkọwa akwụkwọ ọkọwa okwu ziri ezi karịa takanot bụ "mmegharị na-agbanwe iwu Akwụkwọ Nsọ". Nke ahụ bụ otú e si akọwa okwu ahụ nke ọma na Jastrow Dictionary, nke bụ akwụkwọ ọkọwa okwu nke Hibru mbụ nke Rabbinical, mbubreyo Ụlọ Nsọ Hibru nke Abụọ, "mmegharị na-agbanwe iwu Akwụkwọ Nsọ", na ihe atụ nke otu n'ime iwu ndị a mmadụ mere, ndị a. takanot, bụ iwu ịsa aka anyị, nke ndị rabaị, tupu unu erie achịcha.

Ọfọn, ke emi nnyịn idiọn̄ọde ke Matthew 23, nnyịn imokụt ke Jesus idọhọke mbufo ẹkop uyo mme Pharisee, enye ọdọhọ mbufo ẹkop uyo Moses. Anyị ka ga-alaghachi na Matiu 15 ma hụ ihe ọ na-ekwu ebe ahụ na Hibru. Ọ bụrụ na anyị malite n’ihe bụ ihe na-emegiderịta onwe anyị n’asụsụ Grik, anyị apụghị ile anya nanị n’asụsụ Hibru nke otu akụkụ ma ọ bụghị nke ọzọ.

Ọ bụghị dị ka Takanot ha na Ma'asim si dị

Ya mere ugbu a, ka anyị leba anya na Matiu 15 na Hibru, ma n'ebe ahụ ka anyị na-agụ, Jizọs gwara ndị Farisii, sị: "Gịnị mere unu jikwa na-emebi iwu Chineke site n'ọdịnala unu?... ” Ọ̀ dị onye ọ bụla pụrụ ịma ihe okwu Hibru e ji “omenala” pụtara? Okwu a bu takant! Yabụ na ọ bụghị naanị na enweghị mgbagha n'asụsụ Hibru n'etiti Matiu 15 na Matiu 23, mana na Hibru, enwere ozi na-agbanwe agbanwe n'ime akwụkwọ ahụ dum. E nwere eriri a na-agbanwe agbanwe nke na-agafe n'akwụkwọ ahụ Jizọs dọrọ ndị na-eso ụzọ ya aka ná ntị ọ bụghị iso na takanot nke ndị Farisii, iwu ndị a mmadụ mere nke ndị Farisii.

Jesus na-aga n'ihu. Ọ na-adọ aka ná ntị megide takanot nke ndị Farisii. Ọ na-adọkwa aka ná ntị megide ụkpụrụ ha, ka ha ghara ime ụkpụrụ ha, na okwu Hibru maka “ihe mbụ” bụ ma'asim. Ma'asim bụ okwu anyị ga-ele anya n'otu ntabi anya, mana ndị a bụ okwu abụọ dị mkpa n'ezie, takanot na ma'asim. N'ihi na ihe abụọ a bụ ihe ọ bụrụ na ị bụ ndị na-eso ụzọ Jizọs nke ọ na-adọ gị aka ná ntị ka ị ghara ime takanot na ma'asim. Yabụ, ka anyị kwuo okwu ndị ahụ ọnụ. takanot na nna!

Ọ dị mma, yabụ kedu ihe ndị a ma'asim? Ma'asim bụ "ụkpụrụ mbụ." Ihe pụtara n'ezie bụ "omume" ma ọ bụ "omume", na n'asụsụ Grik ọ sụgharịrị nke a dị ka ergon, nke n'asụsụ bekee gị ị nwere "ọrụ", ọrụ ndị Farisii. Ma gịnị bụ ọrụ omume ma ọ bụ omume ndị Farisii? N'okwu ndị Farisii, ma'asim na-ezo aka na "ihe mbụ", ma ọ bụ "omume ma ọ bụ omume ndị na-eje ozi dị ka ihe mbụ". Gịnịkwa ka ihe ahụ ha kwuru pụtara? Ọfọn, anyị ahụworị na iwu ndị Farisii pụtara inye iwu n'akụkụ nile nke ndụ, n'ụzọ nkịtị site na mgbe i tetara n'ụtụtụ ruo mgbe ị na-arahụ ụra n'abalị.

Dị ka ihe atụ, ndị Farisii na-enye ndị na-eso ụzọ ha iwu nke ha ga-ebu ụzọ yinye n’ụtụtụ. N’ihi ya, gịnị ka onye Farisii na-eme ma ọ bịa n’ọnọdụ ọhụrụ bụ́ ebe Iwu Ọnụ na-agwaghị ya ihe ọ ga-eme? Dịka ọmụmaatụ, ọ bụrụ na o bi na obodo ebe ị na-enweghị eriri akpụkpọ ụkwụ, na ọ maghị akpụkpọ ụkwụ ọ ga-ebu ụzọ yikwasị n'ụtụtụ n'ihi na ọ maghị nke ọ ga-ebu ụzọ kee n'ihi na ọ dịghị eriri. , Ihe ọ na-eme bụ na ọ na-akpụ Iwu Oral na-achọ ntụziaka, na-akpụkwa omenala na iwu mmadụ, ma ọ bụrụ na ọ hụghị ntụziaka ọ bụla nke akpụkpọ ụkwụ ọ ga-eyi na mbụ n'ụtụtụ, ọ bụrụ na ọ dịghị eriri. mgbe ahụ ọ gara wee leba anya n'ụkpụrụ nke otu onye rabaị ya. Pụtara, ọ na-ele anya na ọ na-ekwu, sị, "Anyị maara na ndị dị otú ahụ na ndị dị otú ahụ rabaị, n'oge dị otú ahụ na ndị dị otú ahụ n'oge ahụ na-ebu ụzọ yikwasị akpụkpọ ụkwụ aka nri ya n'agbanyeghị na o nweghị laces," na nke ahụ na-aghọ ihe atụ, na mgbe ahụ guzobe ihe. ụkpụrụ kwesịrị ekwesị, ụkpụrụ omume kwesịrị ekwesị bụ. Echiche bụ na rabaị a enweghị ike ime mmehie, ma ọ bụrụ na o buru ụzọ tinye akpụkpọ ụkwụ aka nri ya, n'agbanyeghị na o nweghị eriri, nke ahụ bụ ụkpụrụ kwesịrị ekwesị maka omume.

Ma ihe Jizọs na-ekwu bụ, elela anya n’ụkpụrụ ndị Farisii dị ka ụkpụrụ omume kwesịrị ekwesị. Emela dị ka ụkpụrụ ha si dị. Mee dị ka Mozis kwuru, ọ bụghị dị ka ha si dị takanot na ha ma'asim.

Ka anyị leba anya ngwa ngwa n'ihe atụ nke ihe mbụ. Nke a bụ ụkpụrụ mbụ ewebata na Talmud, ma ọ na-ekwu, “A mma", mma bụ otu maka ma'asim, ya mere a ụkpụrụ. “Ihe atụ nke Rabban Gameliel” eleghị anya ị chere na a kpọrọ ya “Gama-liel”, otú e si akpọpụta okwu Hibru ziri ezi bụ “Gamliel". na Gamaliel, dị ka unu niile mara, bụ onye ozizi ndị Farisii nke Shaul nke Tasọs, nke Pọl. Otú ọ dị, nke a bụ nwa nwa Gameliel, bụ́ Gameliel nke Abụọ. Ya mere, “ụkpụrụ ụkpụrụ nke Rabban Gamaliel nke Abụọ na ndị okenye ji ụgbọ mmiri na-eme njem, mgbe otu ndị mba ọzọ mere ihe ha ga-esi rịdata, Rabban Gamaliel na ndị okenye sikwa na ya rịdata.” Ọ dị mma, gịnị n'ụwa nke a na-ekwu maka ya? Ndị Farisii na-amalite site n’ụkpụrụ bụ́ na ọ bụrụ na mmadụ ewuruere unu ihe n’Ụbọchị Izu Ike, ị gaghị eji ya mee ihe. Ọ bụrụ na ha wuere gị ihe mgbakwasị ụkwụ n'ụbọchị izu ike, ị gaghị eji mgbapụ ahụ. Ya mere, ha jụrụ ajụjụ ahụ, gịnị ma ọ bụrụ na e wuru ramp ahụ n'ụbọchị izu ike, mana ọ bụghị kpọmkwem maka m? Enwere m ike iji rampụ ahụ? Iwu Oral ekwughịkwa ha ihe ha ga-eme, ya mere, ha gawara, sị: “Ọ dị mma, anyị chetara na otu oge Rabban Gameliel nke Abụọ rịdara n’ụzọ dị otú ahụ, nke ahụ na-agwakwa anyị na nke a bụ omume kwesịrị ekwesị, na na ihe dị otú ahụ kwere omume.” N'ikwu ya n'ụzọ ọzọ, omume nke rabaị n'otu ọnọdụ na-aghọ ọkọlọtọ nke mmadụ kwesịrị ịkpa àgwà n'ọdịnihu.

Ma ihe Jizọs na-adọ ndị na-eso ụzọ ya aka ná ntị bụ, unu emela dị ka ha si dị takanot, emela ka ha si di ma'asim. Ihe ha na-azọrọ na ha bụ ndị ọchịchị bụ na ha nọdụ ala n’oche Mozis, meekwanụ dị ka o kwuru. Mee ihe Mozis kwuru.

Ugbu a, gịnị banyere okwu a, “n'ihi na ha na-ekwu ma ha adịghị eme”? Mgbe mbụ m gụrụ nke a, ajụjụ m bụ, “Gịnị ka ha na-ekwu na gịnị ka ha na-anaghị eme?” Mgbe anyị na-agụ nke a na Grik, o doro anya na ọ na-ekwu na ha bụ ndị ihu abụọ, ma ugbu a n'asụsụ Hibru, anyị nwere ihe ọhụrụ ọhụrụ. Ọ naghị na-erubere ndị Farisii isi n’agbanyeghị na ha emeghị ihe ha kwuru n’onwe ha, ọ na-ekwu na-erubere Mozis isi. Ya mere, gịnị bụ ihe a, "ha na-ekwu ma ha adịghị eme"? Kedu ihe ha na-ekwu na ihe ha anaghị eme? 

Na 2 Ndị Eze 17 amaokwu 34, ọ chịkọtara ụzọ ndị Sameria wee sị: “Ruo taa ka ha na-eme dị ka ihe si dị. ha ụzọ mbụ, dị ka ha ụkpụrụ na ha ikpe” otú a ka o si agụ n’asụsụ Hibru, “ha adịghị atụ egwu Jehova, ha adịghịkwa eme ya.” Ma n’asụsụ Hibru, e kewapụrụ okwu bụ́ “ha adịghị eme” n’ụzọ na-emesi okwu ndị ahụ ike. Mgbe ahụ, o mezuru ahịrịokwu ahụ, na-ekwu, "dị ka Torah na iwu nke Jehova nyere ụmụ Jekọb n'iwu." Ya mere, gịnị ka ndị Sameria na-emeghị? Ha anaghị eme dị ka Torah si dị.

Ugbu a, mgbe m gụchara Matiu 23 wee gụgharịa akụkụ a, achọpụtara m n'asụsụ Hibru na nke a na-ada nke ukwuu. E nwere ụdị ụdị ahụ ebe a, ọ dịkwa m ka Jizọs na-ekwughachi ihe e kwuru na 2 Ndị Eze 17:34 banyere ndị Sameria. Ma echere m na ihe ọ na-ekwu bụ na dị nnọọ ka ndị Sameria n’oge ochie mere otú ahụ ha ụkpụrụ na ha ikpé, ma ha adighi-eme dika Torah si di, otú a ka ndi-Farisi nke oge ya nēme kwa dika iwu si di. ha takanot na ha mbaasim, ha mgbanwe na ha Ha na-ekwu Torah, ma ha anaghị eme Torah. Gịnịkwa ka ọ pụtara na ha na-asụ Torah? Ha na-anọdụ ala n'oche Mozis, na-agwa gị Torah ogologo ụbọchị dum, ma ihe ha na-agwa gị n'ezie abụghị Torah, ọ bụ naanị n'ụdị Torah. Ihe ha na-agwa gị n'ezie bụ mgbanwe na ụkpụrụ nke ha, na ha anaghị eme Torah n'ezie.

Ya mere, ọzọ, ihe anyị na-ahụ ruo ugbu a bụ na n'asụsụ Grik, Jizọs na-abịa na-agbanwe Torah, na-ekwu "na-erubere ndị Farisii", ebe na Hibru ọ na-akwado Torah n'ezie. Ugbua, n’ihi nke ahụ, olee otu anyị si akọwa akụkụ akwụkwọ nsọ a, Matiu 5?

Ejila ihe ọ bụla ṅụọ iyi ụgha

Matiu 5, ugboro isii Jizọs kwuru n'asụsụ Grik… ọ na-ekwu, "Ị nụwo ya, ma m na-ekwu." Ma ihe ọ na-ada n’ezie mgbe ị gụrụ nke a n’asụsụ Bekee bụ na Jizọs, ma ọ bụ n’asụsụ Grik, Jizọs, na-abịa ma na-agbanwe iwu Torah dum, na-agbakwụnye, wepụ, na-agbanwe. Ya mere, gịnị na-eme? Ọ kwadoro Torah ka ọ bụ na ọ kwadoghị Torah? Ma nke a bụ ajụjụ ederede siri ike nke ukwuu, n'ihi na n'otu akụkụ Akwụkwọ Nsọ ahụ, n'amaokwu 17, o kwuru na ya abịaghị ibibi "otu akwụkwọ ma ọ bụ otu akọrọ"! Ya mere, olee otú ọ ga-esi tụgharịa ma amaokwu ole na ole ka e mesịrị malite ịgbanwe ihe na-ekwu, "Ị nụwo ka e kwuru, ma m na-ekwu"?

Ka anyị leba anya n'otu akụkụ ebe a, otu akụkụ nke dọtara m anya. Nke a bụ Matiu 5:33 ruo 37. Ọ na-ekwu n'ebe ahụ n'asụsụ Grik, sị: “Ọzọkwa, unu anụwo na a sikwara ndị mmadụ n'oge dị anya gara aga, sị, ‘Ebibila iyi gị, kama debe iyi i ṅụụrụ Jehova. ' Ma ana m asị unu, unu aṅụla iyi ma ọlị”! Ma ebe a, n'ụzọ doro anya, Jizọs na-ekwu n'asụsụ Grik ka ha ghara ịṅụ iyi ma ọlị. Ọ bụ ihe amachibidoro kpamkpam ma ọ bụrụ na ị bụ onye na-eso ụzọ Jizọs iyi, ịṅa iyi ọ bụla.

Ugbu a, ị kwesịrị ị na-enwe ntakịrị ụjọ ebe a ugbu a n'ihi na Jizọs machibidoro gị iyi n'ọnọdụ ọ bụla, ma ọ bụrụ na ị ṅụọ iyi, ị si n'ajọ onye ahụ, dịka Jizọs Grik siri kwuo. Ma ka anyị hụ ihe o kwuru n’asụsụ Hibru. Na Hibru Matiu 5, anyị na-agụ, sị, “Unu anụwokwa ihe e kwuru site n’aka ndị oge ochie, sị, ‘Ejila aha m ṅụọ iyi ụgha,’’ nke ahụ bụ nhota kpọmkwem maka okwu sitere na Levitikọs 19:12 . “Ma ị ga-emezu nkwa i kwere Jehova,” nke bụ nkọwa nke Deuterọnọmi 23:21 .

O we ga n'iru, si, Ma asim unu, ka unu ejila ihe ọ bula ṅu iyi; ụgha,” ụgha bụ ihe o kwuru n’asụsụ Hibru. Ya mere, n'asụsụ Hibru, ọ bụ ọ bụghị machibido nkwa, ọ na-amachibido ụgha nkwa. “Ọ bụghị site n’ala, nke bụ ihe mgbakwasị ụkwụ Ya,” nke pụtara na ị ga-asị, “Eji m ụwa ṅụọ iyi” na-agha ụgha; ị ga na-ekwu eziokwu ma ọ bụrụ na i jiri ụwa ṅụọ iyi. Ma ọbụghị site na Jerusalem, nke bụ ihe mgbakwasị ụkwụ ya, ma ọ bụ site n'isi unu, n'ihi na ị pụghị ime ka otu ntutu dị ọcha ma ọ bụ oji. Ma ka ee gị bụrụ ee na ee gị, mba. Ihe ọ bụla a gbakwunyere na nke a bụ ihe ọjọọ.” Anyị ga-alaghachikwa, "ihe ọ bụla agbakwunyere na nke a bụ ihe ọjọọ" n'otu nkeji.

Ma n’amaokwu nke 37, ọ malitere ịsị, “ka ee unu bụrụ ee na ee unu, ee e.” Ugbu a, ọ naghị ekwu banyere ikwe nkwa ebe a, ọ na-ekwu maka ime ụgha nkwa. Ya mere, mgbe ọ sịrị, "ka ee gị bụrụ ee", ihe ọ pụtara n'okwu ọhụrụ a bụ ma ọ bụrụ na ị sị, "Ana m aṅụ iyi na Jerusalem! Ee, m ga-eme nke a na ndị dị otú ahụ, "ka mma ịbụ ezi ee, na mma ghara ịbụ ụgha ee. Ma ọbụrụ na ị sị, “Ee e! Eji m ocheeze Chineke ṅụọ iyi, m ga-eme ihe ndị dị otú ahụ na ndị dị otú ahụ, "ka mma ịbụ mba, ọ ka mma ka ị ghara ịgha ụgha n'ebe ahụ.

Ugbu a, gịnị mere ọ ga-eji gwa anyị ka anyị ghara ikwe nkwa ụgha? Ma ọ bụ gịnị mere ọ ga-eji gwa ya ị ọ bughi ikwe nkwa ugha? Ọ̀ bughi ihe doro anya na i kwesịghị ikwe nkwa ụgha? Nke ahụ doro anya. Ma ihe merenụ, o doro anya na ọ bụ n’oge ahụ, ụfọdụ ndị Farisii bịara wee sị: “Ọ dị mma, ọ bụ na Levitikọs 19:12 kwuru, ‘Ejila aha m ṅụọ iyi ụgha,’ ya mere, ọ bụrụ na m ejighị aha ahụ mee ihe. , E kwere ka m ṅụọ iyi ụgha.” Otú a ka ndi-Farisi nēzí-kwa-ra n'oge a, na unu ekweghi ka unu ṅu iyi ugha ma ọ buru na unu akpọghi aha ahu. N'ihi na ọ na-ekwu, "site n'aha m", na agbanyeghị, ha anaghị eji aha ahụ eme ka ha nwee ike ịṅụ iyi ụgha ogologo ụbọchị dum.

Ihe Jizọs na-ekwu bụ, “Ee e! Mgbe ọ na-ekwu n'Akwụkwọ Nsọ, sị, 'Ịghara iji aha m ṅụọ iyi ụgha, ọ pụtaghị na ị ga-eji ihe ndị ọzọ ṅụọ iyi ụgha. Ee, dị ka onye na-eche Torah, ị kwesịrị iji aha nke Onye Okike na-aṅụ iyi, nke ahụ bụ ihe anyị na-agụ na Deuterọnọmi. Ma ọ bụrụ na ị ga-eji ihe ndị ọzọ ṅụọ iyi, ọ pụtaghị na e kwere gị ka ị ghara ụgha! Ụkpụrụ dị n'iwu a abụghị ịswe ihe ụgha. Ọ bụrụgodị na ị naghị eji aha ahụ eme ihe, ị gaghị aṅụ iyi ụgha. Ma echere m na nke ahụ pụtara ìhè nye onye ọ bụla nke na-eji ezi uche na-eleba anya na nke a n'ọnọdụ ya na nke a abụghị ikike ikwe nkwa ụgha ma ọ bụ ịṅụ iyi ụgha. Nanị, otú onye Izrel ga-esi na-aṅụ iyi bụ aha ya, ọ bụrụkwa na ị na-aṅụ aha ahụ, aṅụla iyi ụgha.

Ma ihe niile Jizọs na-eme n’ebe a bụ, ọ na-ewepụta ụkpụrụ Tora dị n’okpuru, na-asị, “Ee e, ihe unu ndị Farisii na-eme, na-emepe oghere ndị a, na-asị, ‘Ekwere m ka m ṅụọ iyi ụgha’, nke ahụ abụghị isi okwu. iwu. Ị na-emebiga ya ókè. Ị na-ewere okwu ndị ahụ ma na-ewepụ ha site n'ihe gbara ya gburugburu na ihe ọ pụtara n'azụ ihe ọ na-ekwu. Ị na-ewere naanị okwu ndị ahụ ọ bụghị mmụọ nke ihe ọ na-ekwu n'ezie. " Nke bụ ihe gbasara ọnọdụ nke onye ọ bụla nwere ọgụgụ isi ga-aghọta.

Ugbu a, ihe ịrụ ụka adịghị ya na afọ 2,000 gara aga, mgbe Jizọs kwuru nke a, ndị Farisii gaara boro ya ebubo na ọ na-agbakwụnye na Torah, n'ihi na ha kwuru na ọ sịrị, "Aha m," ma ọ bụrụ na ị gwa m na m nwere ike. Eji Jerusalem ṅu iyi ugha, òle ebe ka o si otú a n'akwukwọ nsọ? Ugbu a, nye onye ọ bụla nke na-eji ezi uche ya nọ, nye onye ọzụzụ atụrụ ma ọ bụ onye ọrụ ubi nke Israel bụ́ onye bịara nụ “unu ejighị aha m ṅụọ iyi ụgha”, o doro anya na ị pụghị iji ihe ndị ọzọ ṅụọ iyi ụgha. Nke ahụ doro anya.

Ma n'ebe ndi-Farisi nọ, nke ahu aputaghi ìhè nke-uku, n'ihi na n'ebe ha nọ, ihe edeworo n'akwukwọ nsọ bu iwu Chineke. Ma Jizọs chọrọ ime ka o doo anya na ọ bụ ya ọ bụghị na-agbakwụnye na Torah, ọ na-ewepụta naanị ụkpụrụ Torah dị n'okpuru, ya mere o ji mechie nkwupụta ya na-ekwu, "ihe ọ bụla agbakwunyere na nke a bụ ihe ọjọọ". Ọ gaghị etinye ihe ọ bụla na Torah n'ihi na nke ahụ ga-abụ ihe ọjọọ. Ma nke a bụ ntugharị nke Deuterọnọmi isi 4 n’amaokwu nke 2, “Unu atụkwasịla ihe ọ bụla na Torah, ewepụkwala ihe,” na Jizọs na-ekwughachi naanị ụkpụrụ Torah a bụ isi.

Ugbu a, ihe anyị nwere na Matiu Grik, masịrị ya ma ọ bụ na ọ bụghị, bụ mkpochapụ nke nkwa. Jizọs na-abịa ma na-emebi nkwa. A machibidoro gị iwu iji ihe ọ bụla ṅụọ iyi, nke ahụ bụ eziokwu, nke ahụ bụ ihe ọ na-ekwu n'ebe ahụ. Na Hibru Matiu n'aka nke ọzọ, anyị nwere mkpochapụ ụgha nkwa. Nke ahụ bụ ozi dị nnọọ iche, ọ́ bụghị ya? Okwu dị nnọọ iche. Ọ naghị emebi nkwa; ọ na-ewepụ ụgha nkwa.

Na n'ezie, ihe anyị na-ahụ bụ Grik Iesous dika anākpọ ya n'asusu Grik, bú Jisus, nēbibie iwu nile nke Torah, si, Unu echeb͕ula onwe-unu na itukwasi ihe n'akwukwọ nsọ, rube isi n'ihe ọ bula ndi-Farisi siri unu me. Ma echegbula onwe gị banyere iyi n'aha Onye Okike, ekwela nkwa ọ bụla, nke ahụ bụ ihe m na-agwa gị mee. Atụla iyi ma ọlị.” N'ihi na ub͕u a ayi ekpugheworo Jisus Hibru, bú okwu Jisus, dika edeworo ya n'asusu Hibru, ma n'ebe ahu, ọ nējide Torah. Ọ na-ekwu, “Ihe ha na-azọrọ na ha bụ ndị ọchịchị bụ na ha na-anọdụ ala n’oche Mozis. Mee ihe Mozis kwuru, mee dị ka he kwuru. Ha na-agwakwa gị na ị nwere ike mapụ n'oghere ndị a wee ṅụọ iyi ụgha? Mba, nke ahụ abụghị isi ihe e nyere n’iwu ahụ. Isi ihe e nyere n’iwu bụ ka a ghara ịṅụ iyi ụgha ma ọlị.”

Oche ndị kpuru ìsì

Ka anyị leba anya na Hibru Matiu isi 23 amaokwu 16 na n’ihu, ma n’ebe ahụ Jizọs na-agwa ndị Farisii okwu n’ime Matiu 23, ma n’ebe ahụ ọ gwara ndị Farisii, sị: “Ahụhụ ga-adịrị unu, oche ndị kpuru ìsì.” I nwere ike leba anya n’asụsụ Grik wee hụ ka ọ na-ekwu, “Ahụhụ ga-adịrị gị, ndị ìsì nduzi."N'asụsụ Hibru ka ọ na-ekwu, "unu oche kpuru". Cheta, Matiu 23 amaokwu 2, o kwuru, "ha na-anọdụ ala n'oche Moses", ma ugbu a ọ na-akpọ ha "oche ndị kpuru ìsì". "Ee, ị na-anọdụ ala n'oche ahụ, mana ị bụ oche kpuru ìsì."

“Ahụhụ ga-adịrị unu, unu oche ndị kpuru ìsì, ndị na-asị na onye ji ebe nsọ ṅụọ iyi abụghị iwu.” Nke ahụ ọ dị ka amaara nke ọma? "Ijighị ebe nsọ ṅụọ iyi." N'ikwu ya n'ụzọ ọzọ, ọ bụrụ na ị sị, "Eji m ụlọ nsọ nke Jerusalem ṅụọ iyi", a ga-ahapụ gị ka ị ghara ụgha n'ihi na ị na-ejighị aha ahụ. "Onye na-ekwu na onye ji ebe nsọ ṅụọ iyi abụghị iwu ma onye ji ihe ọ bụla edoro nsọ nye ụlọ nsọ ahụ kwere nkwa ịkwụ ụgwọ." Nke pụtara, ọ bụrụ na i kwere nkwa iweta ihe n'ụlọ nsọ, ị ga-akwụ ya. Ọfọn, nke ahụ dabara nnọọ adaba, ọ́ bụghị ya?

Ndi-anya na ndi-ìsì: òle nke ka uku, ebe nsọ ma-ọbu ihe edoro nsọ nye ebe nsọ? Nke pụtara na ọ bụrụ na ị sị, “Eji m ebe ịchụàjà dị na Jeruselem ṅụọ iyi”, mgbe ahụ a ga-ahapụ gị ka ị ghara ikwu okwu ụgha n’ihi na i jighị aha ahụ. Ma ọ bụrụ na ị ṅụọ iyi na ị ga-ebute atụrụ n'ebe ịchụàjà, ị ga-enye ya n'ihi na ụfọdụ n'ime ndị nchụàjà bụ ndị Farisii, na ndị Farisii nwere iri nri, ya mere ọ bụ nlebara anya akụ na ụba dị mfe. “Olee nke ka ukwuu, àjà ma ọ bụ ebe ịchụàjà?

Ma amaokwu a na-esote, amaokwu 20, bụ n'ezie, echere m, amaokwu na-ekpebisi ike. N’ebe ahụ ka ọ sịrị: “Onye ji ebe ịchụàjà ṅụọ iyi ji ebe ịchụàjà ṅụọ iyi it na ihe niile dị n’ime ya.” Ya mere, ebe a ọ na-akwado nkwa. Ugbu a, gịnị mere “ọ bụrụ na i ji ihe ọ bụla ekwe nkwa, ị si n’ajọ onye ahụ”? Nke ahụ abụghị ebe a ma ọlị, nke ahụ anaghị egosipụta ma ọlị. Ọ na-asị: “Ọ bụrụ na i kwe nkwa, i ga-emezu nkwa ahụ, aṅụkwala iyi ụgha.”

Ugbu a, ihe mere nke a ji pụta ìhè bụ n’ihi na n’asụsụ Grik, n’otu amaokwu Grik ahụ Matiu, o kwuru, sị: “Ya mere, onye ji ebe ịchụàjà ṅụọ iyi ji ṅụọ iyi. it na ihe niile dị na ya. " N'ikwu ya n'ụzọ ọzọ, na Grik ọ na-ekwu otu ihe ahụ dịka ọ na-ekwu na Hibru n'amaokwu a - ịkwado nkwa. Nke pụtara na Matiu 23:16 ruo 20, ma n’asụsụ Grik na Hibru, Jizọs na-asị mba kwere nkwa ụgha, ee n'ezie nkwa. Ọfọn, gịnị mere onye ọ bụla nke na-aṅụ iyi si n'aka Setan? A naghị egosipụta nke ahụ ebe a ọbụlagodi na Grik!